امام حسین (علیه السلام)

مفاهیم زندگی، مرگ، شکست و پیروزی، فراتر از ظاهر مادی است. مرگ می‌تواند عین ابدیت باشد و زندگی، عین فنا. امام حسین (علیه‌السلام) در عاشورا نشان داد که پیروزی حقیقی در پایداری بر حق است. چه در غلبه، چه در شهادت، اهل حق همیشه پیروزند.

هر سال مسلمانان با بزرگداشت قیام امام حسین (علیه‌السلام)، فداکاری او را زنده می‌دارند، اما گروهی از بررسی عمیق آن خودداری می‌کنند. افراط‌گرایانی چون طالبان و القاعده، از پیام عاشورا که مقابله با ظلم است، بیم دارند؛ زیرا آموزه‌های حسین (ع) با استبداد و افراط‌گری سازگار نیست.

بامداد عاشورا، امام حسین (علیه‌السلام) یاران خود را که 72 تن بودند، سازماندهی کرد. زُهیر را در جناح راست، حبیب را در جناح چپ و پرچم را به عباس (علیه‌السلام) سپرد. خندق پشت خیمه‌ها را آتش زد. در مقابل، عمر سعد سپاه 30 هزار نفری را آرایش داد.

در دوران خشکسالی، مردم کوفه از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) طلب باران کردند. امام علی (ع) از امام حسین (علیه‌السلام) خواست دعا کند. امام حسین (ع) با حمد الهی و دعا برای نزول باران، از خداوند طلب باران نمود. پیش از اتمام دعا، باران فراوان نازل شد.

اگرچه در ظاهر، امام حسین (علیه‌السلام) و یارانش در کربلا به شهادت رسیدند و سپاه دشمن جشن پیروزی گرفت، اما از منظر قرآن، حق پایدار و پیروز است و باطل زودگذر. قیام امام حسین (ع) تجلی پیروزی حق بر باطل و ماندگاری ارزش‌های الهی است.

امام حسین (علیه‌السلام) در نبرد عاشورا با شجاعتی بی‌نظیر در برابر سپاه دشمن ایستاد. با وجود از دست دادن یاران و خانواده، بارها به صفوف دشمن حمله کرد و آنان را به فرار واداشت. در میان نبرد، می‌فرمود: «لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم».

مردی از امام کاظم (علیه‌السلام) درباره حضور همسرش در مجالس عزا پرسید. امام فرمود: این از حقوق اجتماعی است. پدرم، امام صادق (علیه‌السلام)، همواره مادر و همسرشان را برای شرکت در عزای مردم می‌فرستادند تا حقوق آنان را ادا کنند و پیوندهای اجتماعی حفظ شود.

پنج دهه پس از وفات پیامبر (ص)، بسیاری از مسلمانان اطاعت از خلیفه را، حتی اگر فاسق باشد، واجب می‌دانستند. خلیفه‌ای چون یزید، شرابخوار و بی‌دین بود، به قتل امام حسین (ع)، قتل عام مردم مدینه و تخریب کعبه فرمان داد، اما مردم او را نماینده دین می‌پنداشتند.

اواخر عمر معاویه، با حیله‌گری، یزید را ولیعهد کرد و آینده‌ای تاریک برای امت اسلامی رقم زد. امام حسین (علیه‌السلام) با نامه‌نگاری و روشنگری در موسم حج، بزرگان را گرد آورد و آنان را به مسئولیت‌شناسی و جلوگیری از فساد و ظلم، با استناد به آیات قرآن، دعوت کرد.

ائمه (علیهم‌السلام) همواره شیعیان را به گریه بر امام حسین (علیه‌السلام) توصیه کرده‌اند. امام حسین در واپسین لحظات، از امام سجاد (ع) خواست تا پیام غریبی و شهادتش را به شیعیان برساند. امام رضا (ع) نیز ماه محرم را سراسر اندوه می‌دانست، به‌ویژه روز عاشورا.

هر قیام از دو بخش مبارزه و پیام‌رسانی تشکیل می‌شود. در قیام امام حسین (علیه‌السلام)، رساندن پیام عاشورا و تبیین اهداف نهضت برای جلوگیری از تحریف، اهمیت فراوان داشت. این رسالت بزرگ پس از شهادت امام، بر دوش امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) قرار گرفت.

انسانی که هدفی والا و ایمان راسخ دارد، در برابر سختی‌ها خستگی‌ناپذیر پیش می‌رود. در عاشورا، امام حسین (علیه‌السلام) با وجود شهادت عزیزانش، استوار و پرشور به میدان نبرد رفت. فقدان یاران و خانواده، عزم او را سست نکرد و با عشق و شوق مبارزه کرد.

پیامبر اکرم (ص) فرمود: هرکس در برابر فرمانروای ستمگر سکوت کند، در عذاب او شریک است. امام حسین (ع) با یادآوری این سخن، سپاه حر را از عاقبت همراهی با ظالمان هشدار داد و فساد، تعطیل حدود الهی و غصب بیت‌المال توسط حاکمان را برشمرد.

توکل، تکیه بر قدرت الهی است و امام حسین (علیه‌السلام) در تمام مراحل نهضت خود، از مدینه تا کربلا، بر خدا اعتماد داشت. با وجود فراهم آوردن مقدمات لازم، اتکای اصلی او بر نصرت الهی بود. این توکل، در وصیت‌نامه و حتی در قتلگاه، نمود آشکاری داشت.

حر بن یزید، فرمانده لشکری بود که مأمور شد امام حسین (علیه‌السلام) را به کوفه ببرد. در برخورد نخست، امام به او فرمود: “مادرت به عزایت بنشیند!” حر، با احترام، مادر امام را یاد کرد. او بعدها پشیمان شد و به یاران امام پیوست.

شجاعت در اوج خود، زمانی معنا می‌یابد که انسان با علم به خطر حتمی جان، باز هم در راه ایمان و عقیده ایستادگی کند. در عاشورا، امام حسین (علیه‌السلام) و یارانش با آگاهی از شهادت، مصمم و استوار ماندند و جان خود را در راه حق فدا کردند.

در انقلاب‌های سیاسی، رهبران برای پیروزی از هر ابزاری بهره می‌برند، اما قیام امام حسین (علیه‌السلام) متفاوت بود. او از ابتدا یارانش را از شهادت و پایان جانسوز خبر داد. این نشان داد که قیام او صرفاً برای قدرت نبود، بلکه برای احیای حق و ارزش‌های الهی بود.

امام حسین (علیه‌السلام) در روز عاشورا، با وجود آمادگی دشمن برای جنگ، ابتدا به موعظه پرداخت تا آنان را از گمراهی برهاند و ناآگاهان را از سقوط ابدی بازدارد. امام تأکید کرد اگر سخنش را نپذیرند، تصمیم خود را اجرا کنند، اما پشتیبان او خداوند است.

برخی با تعجب به قیام امام حسین (علیه‌السلام) می‌نگرند و فداکاری ایشان را صرفاً حرکتی اجتماعی و آزادی‌خواهانه می‌دانند. اما هدف اصلی امام، فراتر از آزادی‌خواهی بود. قیام ایشان برای احیای دین، جلوگیری از تحریف اسلام و حفظ ارزش‌های الهی در برابر ظلم و باطل بود.