قدر نعمت
امام حسین (علیهالسلام) نیازمندیهای مردم را نعمتی از جانب خدا میدانند و تأکید دارند که کمک به دیگران، مایه برکت است. رفع حاجت دیگران، موجب یاری الهی در مشکلات فرد میشود. بیتوجهی به این نعمت، سبب انتقال آن به دیگران خواهد شد.
امام حسین (علیهالسلام) نیازمندیهای مردم را نعمتی از جانب خدا میدانند و تأکید دارند که کمک به دیگران، مایه برکت است. رفع حاجت دیگران، موجب یاری الهی در مشکلات فرد میشود. بیتوجهی به این نعمت، سبب انتقال آن به دیگران خواهد شد.
عمر حقیقی انسان با اعمال شایسته سنجیده میشود، نه سالهای سپریشده. دنیا ناپایدار است و تلاش برای آخرت، سعادت ابدی میآورد. امام حسین (علیهالسلام) دنیا را چون تهمانده ظرف و چراگاهی بیثمر میداند. زندگی انسانی در پیوند با عمل صالح و بینش آخرتمحور معنا مییابد.
پس از شهادت حضرت ابوالفضل (عليهالسلام)، امام حسين (عليهالسلام) در حالی که ياران و اهلبيت شهيد شده بودند، با صدای بلند یاری طلبید. صدای گریه زنان و کودکان بلند شد. امام آنان را به صبر دعوت کرد و برای وداع، با سلاح و عبا وارد خیمهها شد.
مغیرهبنشعبه از گفتوگوی پنهانی با معاویه پرده برداشت. معاویه از دشمنی عمیق خود با بنیهاشم و تصمیمش برای از بین بردن نام پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) سخن گفت. او اذعان داشت که شنیدن شهادت به رسالت محمد (ص) در اذان، مانع تحقق کامل نقشههایش شده است.
امام حسین (علیهالسلام) با شجاعتی بینظیر در برابر سپاه دشمن ایستاد و با یورشهایش آنان را به فرار واداشت. هنگام محاصره حرم، فرمود: اگر دین ندارید، آزاده باشید. از شمر خواست تا از تعرض به اهلبیتش خودداری کنند. شمر پذیرفت، اما حمله ادامه یافت.
امام حسین (علیهالسلام) با علم به شهادت خود و اسارت اهلبیت، از مدینه حرکت کرد. با وجود هشدارها و التماسهای دوستان و مردم، از تصمیمش منصرف نشد. ایشان همواره در مسیر، مردم را از شهادت خویش آگاه میساخت و با یقین و ثبات قدم، به راه خود ادامه داد.
در جنگ صفین، مردی از لشکر امیرالمؤمنین (علیهالسلام) با دیدن نماز و قرآنخواندن سپاه معاویه دچار تردید شد. عمّار یاسر به او گفت: آن پرچم سیاه دست عمرو عاص است، که در بدر، احد و حنین با آن جنگیدیم. امروز هم پرچم باطل است.
در کربلا، همه شهدا برای دفاع جنگیدند، جز یک نفر که توانایی دفاع نداشت. حضرت علیاصغر (علیهالسلام)، کودک شیرخوار امام حسین (علیهالسلام)، برای سیراب شدن به میدان رفت، اما با تیر دشمن به شهادت رسید. امام در اوج تنهایی، یاری خواست، اما پاسخی نیافت.
در نهضت عاشورا، امام حسین (علیهالسلام) نیروهایی را همراه داشت که از نظر روحی، عقیدتی و جسمی آماده بودند. این یاران، با رسیدن به مرحله یقین، به راه خود و امامشان ایمان داشتند. حضور گروههای گوناگون از زن، مرد، پیر، جوان و کودک، جلوهای خاص به این حماسه بخشید.
زیارت امام حسین (علیهالسلام) پس از شهادتش همواره مورد تأکید ائمه (علیهمالسلام) بوده است. این زیارت، علاوه بر آثار تربیتی و معنوی، موجب زنده نگهداشتن واقعه عاشورا و تقویت روحیه مبارزه در راه حق است. حتی در شرایط خطر، ائمه مردم را به زیارت تشویق کردهاند.
عاشورا حادثهای ماندگار است که ریشه در تحولات پس از رحلت پیامبر (ص) دارد و پیامدهای آن تا قیامت امتداد خواهد داشت. این نهضت خدایی، پیامی همیشگی برای بیداری و احیای ارزشهای دینی دارد. امام حسین (ع) با فداکاری، جامعه خفته را به اصول دین بازگرداند.
امام حسین (علیهالسلام) حتی در برابر دشمنان، با کرامت و حسن خلق رفتار میکرد. هنگامی که لشکر حرّ، تشنه نزد ایشان رسید، امام به سپاهیان و اسبانشان آب داد. با مهربانی، حتی علی بن طعان را که ناتوان بود، کمک کرد تا از مشک آب بنوشد و سیراب شود.
پس از واقعه کربلا، رسالت بازماندگان، افشای جنایات بنیامیه بود. امام سجاد (علیهالسلام) و حضرت زینب (سلاماللهعلیها) با خطبهها و یادآوری شهادت مظلومانه امام حسین (علیهالسلام)، مردم را آگاه ساختند. امام سجاد با معرفی پدرش بهعنوان شهید تشنه و مظلوم، جنایات دشمن را افشا کرد.
قدرشناسی، رسم امام حسین (علیهالسلام) بود. او در میانه داغ و عطش، فداکاری یاران را ارج مینهاد. بالین شهیدان میآمد، با نوازش و تبسم بدرقهشان میکرد. شهادت علیاکبر (علیهالسلام)، زخمی جانکاه بر قلب امام بود که فرمود: “بعد از تو، خاک بر سر دنیا!”
امام حسین (علیهالسلام) قیام خود را برای اصلاح امت جدش اعلام کرد. پس از رحلت پیامبر (ص)، انحرافاتی در دین پدیدار شد و فرمانروایان ستمگر، اطاعت خود را معادل دینداری معرفی کردند. امام حسین (ع) در برابر این انحرافات، برای احیای قرآن و سنت پیامبر ایستادگی کرد.
جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر (ص)، نخستین زائر قبر امام حسین (ع) در اربعین بود. با کهولت سن و نابینایی، به همراه عطیه عوفی به کربلا رفت. پس از غسل و معطر ساختن خود، با رسیدن به قبر مطهر، بیهوش شد و با ندای “یا حسین” ناله سر داد.
ابن ابیالحدید، عالم اهل سنت، امام حسین (علیهالسلام) را آموزگار عزت و آزادگی میداند که مرگ با شمشیر را بر ذلت ترجیح داد. در واپسین لحظات عاشورا، امام بییار و یاور، بر اسب نشسته و در حلقه محاصره دشمن قرار گرفته بود، اما عزتمندانه ایستادگی کرد.
زیارت ناحیه مقدسه، منسوب به امام عصر (عج)، از زیارتهای مشهور امام حسین (ع) است که تصویری جانگداز از واقعه کربلا ارائه میدهد. این زیارت با سلام بر انبیا و اهلبیت (ع)، توصیف امام و یارانش، شرح قیام و مصائب، و توسل و دعا به درگاه الهی همراه است.
جاودانگی حماسه امام حسین (علیهالسلام) تنها به آزادگی یا فاجعهآمیز بودن شهادتش خلاصه نمیشود. آزادگان و مصیبتهای بسیاری در تاریخ بودهاند، اما رمز ماندگاری کربلا در پیوند قیام حسین (ع) با حقیقت دین، دفاع از حق، عدالت، و احیای ارزشهای الهی نهفته است.
در روز تاسوعا، محاصره سپاه دشمن شدت یافت. عباس (علیهالسلام) به فرمان امام حسین (علیهالسلام) نزد لشکر دشمن رفت. آنان خواستار تسلیم شدند. امام (ع) مهلتی برای به تأخیر انداختن جنگ تا روز بعد خواست تا شب را به نماز، دعا و استغفار بپردازد.