در فرهنگ قرآن و عترت، هر عمل نیک پاداشی معین دارد، اما صبر و استقامت، پاداشی بی‌حد و حصر خواهد داشت که تنها خداوند از میزان آن آگاه است. پیشوایان دین نه‌تنها در برابر سختی‌ها صبر می‌کردند، بلکه همواره شاکر و راضی به تقدیر الهی بودند.
مکتب امام صادق (علیه‌السلام) همچون دانشگاهی بزرگ، تأثیر شگرفی بر علوم اسلامی گذاشت و زمینه‌ساز پیشرفت‌های علمی و فقهی شد. با تربیت چهار هزار شاگرد، از جمله برجسته‌ترین متفکران، این مکتب نقش مهمی در استنباط احکام، نقد حدیث و گسترش دانش در جهان اسلام ایفا کرد.
این روایت نشان‌دهنده سیره عملی امام صادق (علیه‌السلام) در کمک به دیگران، حفظ کرامت انسانی و تطابق گفتار و کردار است. امام نه تنها مردم را به نیکوکاری دعوت می‌کردند، بلکه خود نیز به صورت عملی به آن پایبند بودند، حتی در نهایت پنهان‌کاری، تا عزت نیازمندان حفظ شود.
این سخن امام صادق (علیه‌السلام) به خوبی نشان‌دهنده اصول اخلاقی و انسانی در برخورد با مخالفان و اهل باطل است. امام صادق (علیه‌السلام) نه تنها شیعیان را به صبر و مدارا با دیگران دعوت می‌کنند، بلکه این رفتار را جزو ویژگی‌های ضروری برای شخصیت شیعه می‌دانند. این توصیه‌ها در راستای نشان دادن بزرگواری، بردباری و رعایت اصول اخلاقی در مواجهه با اختلافات است.
در دوران امام صادق (علیه السلام)، با زوال حکومت مروانیان و به دنبال آن فراهم شدن آزادی‌های سیاسی، مردم به تدریج به مسائل مذهبی بازگشتند و مرکزیت علمی مدینه تقویت شد. امام صادق (علیه السلام) به عنوان محور تدریس فقه جعفری، در این دوره به گشایش بحث‌های علمی و حل مشکلات فقهی پرداخت.
در یکی از جلسات علمی امام صادق (علیه السلام)، هشام بن حکم با توانمندی‌های علمی خود توانست تمامی شبهات مرد شامی را پاسخ دهد. امام صادق (علیه السلام) با احترام به هشام گفتند: “هشام با دل و زبان و دستش یاور ماست.” این جمله نشان‌دهنده جایگاه علمی و دینی هشام در مکتب امام بود.
امام صادق (علیه السلام) در شب‌های بارانی برای کمک به فقرا از منزل خارج می‌شد. معلی، خدمتکار امام، در این ماجرا همراه او بود. امام نانی که از دستش افتاده بود را جمع کرد و به فقرا داد. وقتی از امام پرسیدند که آیا فقرا حق را می‌شناسند، ایشان پاسخ دادند که اگر می‌شناختند، آنها را شریک خود می‌کردند.
امام صادق (علیه السلام) با فروش گندم ذخیره‌شده در خانه و خرید نان از بازار به طور روزانه، نشان دادند که باید در زندگی میانه‌روی کرد. ایشان تأکید کردند که نان خانه باید مشابه نان مردم باشد و با این کار، همدلی با مردم و غمخواری برای آنها را نشان دادند.
امام صادق (علیه السلام) با این واکنش خود به شاگردش نشان داد که حتی کوچکترین رفتار ناپسند، مانند دشنام دادن به کسی یا نسبت دادن سخن زشت به مادر فردی، در نظر دین پذیرفته نیست. ایشان تأکید کردند که تقوا فقط در عبادات نیست بلکه در رفتار و اخلاق نیز باید رعایت شود.
