بررسی تاریخ نشان می‌دهد که پیروزی‌های زودگذر، قدرت جسمانی، ثروت و نفوذ سیاسی ناپایدارند. فرعون‌ها، نمرودها و سلاطین سقوط کردند، ثروتمندان ورشکست شدند و قدرتمندان زندانی یا اعدام گشتند. این حقایق یادآور می‌شوند که هیچ یک از این عوامل قابل‌اتکا نیست و تنها ارزش‌های اخلاقی ماندگارند.
شیطان با سوگند خود مصمم شد که انسان‌ها را از راه راست منحرف سازد، حتی با تحریف مفاهیم دینی. برخی به اشتباه می‌پندارند که حب علی (ع) کافی است و نیازی به عمل صالح نیست. امام باقر (ع) تأکید می‌کنند که تنها شیعیان واقعی، اهل تقوا و اطاعت از خدا هستند.
امام باقر (ع) سه حقیقت مهم را بیان می‌کنند: رضایت خدا در طاعت او پنهان است، خشم او در معصیت نهفته است، و ولی او در میان بندگانش ناشناس است. بنابراین، هیچ طاعتی را کوچک مشماریم، از هیچ گناهی غافل نشویم، و هیچ بنده‌ای را تحقیر نکنیم.
جابر بن عبدالله انصاری، یار دیرین پیامبر (ص)، هنگام دیدار با امام باقر (ع)، ایشان را در آغوش گرفت و سلام پیامبر (ص) را به ایشان رساند. امام باقر (ع) با ادب پاسخ دادند: «وَعَلیٰ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ وَ رَحمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ.»
امام باقر (ع) سهم بسزایی در تبیین علوم اسلامی داشته و بخش زیادی از روایات فقهی، تفسیری و اخلاقی شیعه از ایشان نقل شده است. سخنان گهربار ایشان در تفسیر قرآن، احکام، اخلاق و تاریخ پیامبر (ص) مورد استناد شیعه و اهل سنت قرار گرفته و تأثیر عمیقی در دانش اسلامی داشته است.
امام باقر (ع) در وصایای خود به جابر جعفی، پنج توصیه اخلاقی و تربیتی ارائه فرمودند: در برابر ستم، ستم مکن؛ به خیانت، خیانت نکن؛ از دروغگویی دیگران درباره خود خشمگین مشو؛ از ستایش شاد نگرد؛ و در برابر توهین‌ها متأمل باش تا حقیقت را دریابی.
عبدالله بن نافع ازرق، از سران خوارج و دشمن سرسخت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، در جستجوی فردی بود که اثبات کند حضرت علی (ع) در جنگ نهروان ستمی نکرده است. به او امام باقر (ع) را معرفی کردند. عبدالله با یارانش به مدینه رفت و امام، بزرگان مهاجران و انصار را گرد آورد.
