باسمه تعالی

ابو هاشم جعفری از اصحاب امام حسن عسکری (علیه السلام) می گوید: از آن حضرت شنیدم که فرمودند: “از گناهانی که آمرزیده نمی شود، سخن آن شخصی است که (گناهی از گناهان خویش را در مقابل سایر خطاهایش کوچک می شمرد و) می گوید: ای کاش من (فقط) به همین گناه مواخذه می شدم.”

ابوهاشم گوید: من با خودم گفتم که این مطلب بسیار دقیق است و باید انسان هر روز مراقب خود باشد و نگاه کند که چه می کند و چه کارهایی را انجام می دهد. در این هنگام امام (علیه السلام) رو به من کردند و سپس فرمودند: “درست فکر کردی، به آنچه اندیشیدی، پایبند باش[1].”

خداوند به خاطر لطفی که بر ما انسانها دارد، بعضى از گناهان را صغیره و بعضى را کبیره قرار داده است؛ وگرنه عقل هر انسانی می گوید که هر نوع مخالفت با دستورات خداوند، خطایی بزرگ و گناهی کبیره است و شخص گناه کننده در قبال آن مستحق بازخواست می گردد. زیرا عقل هنگامی که حضور خدا و عظمت و لطف او را درک نمود و درخواست پروردگار از بندگانش برای انس با خویش را دانست، هر آنچه که با این خواست الهی مخالف باشد؛ در نظر او گناه و ضرری بس بزرگ به حساب می آید و حتی عدم تلاش برای رسیدن به این هدف نیز برایش خطائی عظیم است.

به عبارت دیگر، عقل همراهی با دشمنان و پشت نمودن به پادشاه بخشنده و مهربانی را که همگان، نعمتهای خود را لحظه به لحظه از او می داند، یک گناه کبیره مى بیند.

خلاصه کلام، عقل همه مخالفتهاى با امر پروردگار را گناه کبیره مى داند، ولى فضل و بخشش پروردگار مهربانمان بعضى گناهان را کوچک تر شمرده است؛ بدین معنی که عقوبت برخی از گناهان را کمتر از بعضی دیگر قرار داده است.

آری! لطف الهی این گونه است، اما ما باید چگونه در نزد خود بیاندیشیم؟ آن گونه که امام عسکری (علیه السلام) به ما می آموزند، ما نباید هیچگاه هیچ کدام از گناهان خویش را کوچک بشماریم؛ چرا که هر گاه بنده اى گناه خود را کوچک بشمارد، گناهش در نزد خداوند بزرگ مى شود و چون بنده اى گناه خود را بزرگ بداند، گناهش در پیشگاه الهی کوچک مى گردد. اما چرا این گونه است؟

هنگامی که انسان گناه خود را بزرگ ببیند، حالت نفرت و ناخشنودى از گناه در قلبش ایجاد مى شود و همین حالت انسان، از تأثیرات شدید گناه بر قلب و روح او جلوگیرى مى کند. امّا هنگامی که بنده، نافرمانی خویش در پیشگاه پروردگار عظیم را کوچک شمرد، معلوم مى شود به این گناه انس و الفتى دارد و همین انس باعث مى شود که گناه، شدیدترین اثرات را در قلب او باقى بگذارد و آن را تاریک کند.

حال چه نیکوست که در سالروز میلاد امام عسکری (علیه السلام) به درگاه پروردگار مهربانمان رو کنیم و با او این گونه نجوا کنیم: “خدایا! تمامی گناهان ما را ببخش و از همه خطاهایمان در گذر.”

(برگرفته از کتاب “اسرار الصلاه”، تألیف: مرحوم میرزا جواد ملکی تبریزی(با اندکی تصرف))

پاورقی:

[1] مناقب ابن شهر آشوب، جلد 4، صفحه 439