خداوندا! امروز، روز عید فطر است. روز بازگشت به سوی تو. در این ماه به من نعمت های فراوانی دادی. کمکم کردی تا بیشتر به تو نزدیکتر شوم. ولی چه کنم؟ روز های دیگر می آیند و این حالات از من دور می شوند. چشمانم! همان چشمانی که در شبهای قدر برای تو می گریستند، به خطا می روند. دست هایم، زبانم، همه وجودم، احساس می کنم که نزدیکی به تو را از دست می د هند. می دانم که این تغییرات به خاطر اعمال خود من است. شرمنده ام، ولی چه کنم؟
این حرف دل بسیاری از ما در روز عید فطر است. ولی به راستی چگونه می توانیم از این نزدیکی با خدا پاسداری کنیم؟
بازرگانان معمولا فعالیت های مالی خود را در دفتر روزانه و دفتر کل یادداشت می کنند و از این طریق به آسانی می فهمند که چقدر سود برده یا زیان کرده اند؛ چه میزان به اشخاص بدهکارند و چه مبلغی بابت مالیات باید پرداخت کنند؛ چه نوع کالایی وارد کرده و چه مقدار به فروش رسانیده اند و کالاهای موجود در انبارشان چه چیزهایی است؟ خلاصه تمام سرمایه آنان با یک نگاه معلوم می گردد و می دانند در آینده چه کارهایی باید انجام دهند.
ولی چرا ما روزانه اعمال صالح و در نقطه مقابل کارهای ناشایستی را که انجام می دهیم، پیش خودمان محاسبه نکنیم؟ نکند کار های ناپسند به ما ضرری نمی رساند و اعمال صالح نیز برایمان سودی ندارد که ما آنها را به حساب نمی آوریم؟ مگر اعمال نیک ما موجب نزدیکی به خدا و خشنودی او نمی شود و مگر گناهانمان، ما را از او دور نمی کند؟ مگر ما یقین نداریم که همه اعمال ما از ریز و درشت و زشت و زیبا در نزد خداوند متعال ثبت و ضبط می شود و همه آنها در روز جزا به نمایش در خواهند آمد؟ پس چرا لااقل زمانی در شبانه روز را به محاسبه اعمال خود اختصاص ندهیم و در پیشگاه خدای بزرگ از کارهای زشتمان پوزش نخواهیم و خود را برای فردایی بهتر و انجام کارهایی نیکوتر آماده نسازیم؟[note]1-برگرفته از ترجمه و شرح محاسبه نفس، تالیف سید بن طاووس، ترجمه و شرح عباسعلی محمودی[/note]
با این کار می توانیم درباره اعمال روزانه خود فکر کرده و آنها را جمع بندی کنیم؛ تصمیم قاطعی برای ادامه اعمال صالحی که در روز گذشته انجام داده ایم، بگیریم و سعی کنیم دیگر به سراغ اعمال ناپسند روز قبل نرویم؛ بلکه تلاش خود را بکار گیریم تا آنها را جبران کنیم.
ارزش محاسبه نفس تا حدی است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در وصیتشان به ابوذر می فرمایند:
“ای ابوذر! از نفس خود حساب بکش پیش از اینکه از تو حساب کشیده شود. زیرا حسابرسی امروزت بسی آسانتر از حسابی است که فردا از تو خواهند کشید؛ و به نفس خود رسیدگی کن پیش از آنکه در ترازوی سنجش نهاده شوی و برای آن روز بزرگی که کردار ها نمایان می شود، خود را مهیا و آماده ساز؛ همان روزی که اعمال آشکار می گردد و هیچ چیز بر خداوند پوشیده نیست.
ای ابوذر! کسی از گروه پرهیزکاران شمرده نمی شود مگر اینکه از نفس خود حساب کشد، حسابرسی و دقّتی شدید، شدیدتر از حسابی که شریکی از شریک خود می کشد …”[note]2-وسایل الشیعه، جلد 16، صفحه 98[/note]
آری، یکی از مهمترین کلید های بازگشت به سوی خدا و اسرار باقی ماندن در راه او، محاسبه نفس است، هرچند که این کار ممکن است بسیار آسان به نظر برسد، ولی اگر با برنامه ای منظم و ادامه دار، اعمال هر روز خود را در پایان همان روز محاسبه کنیم، فرصت کافی خواهیم داشت تا قبل از به پایان رسیدن فرصت ها، کار های خوب خود را ادامه داده و اعمال بدمان را جبران کنیم …
“خداوندا، اینک با ماه رمضان وداع می کنیم، همانند وداع با عزیزی که فراقش بر ما دشوار است و رفتنش ما را غمگین و گرفتار وحشت تنهایی می کند؛ عزیزی که او را بر ما پیمانی است که باید آنرا نگه داریم و حرمتی است که باید آنرا رعایت کنیم و (بر ما) حقی دارد که باید آنرا ادا نماییم. پس، اکنون می گوییم: بدرود ای بزرگ ترین ماه خداوند و ای عید اولیای خدا.” [note]3-بخشی از دعای 45 صحیفه سجادیه، دعای وداع با ماه مبارک رمضان[/note]
سایت رشد، فرارسیدن عید سعید فطر
عید رحمت و بازگشت به سوی خدا،
روز کرامت و شرافت صالحان،
را به همه مسلمانان، بخصوص شما دوست عزیز، تبریک و تهنیت می گوید.
پاورقی‌ها: