يکی از مشکلات رايج در عرصۀ اجتماع، بروز تکبّر و خودبزرگ‌بینی در برخی اقشار و مناصب اجتماعی است. منشأ اين تکبّر، چه مقام چندروزۀ دنيا، چه دارایی، چه زيبایی ظاهری، چه علم و چه قدرت باشد، نزد خداوند متعال ناپسند است. قرآن کريم به‌صراحت در آيات متعدد، در مذمّت افراد متکبّر سخن به‌ميان آورده است. به‌عنوان‌مثال، خداوند در سورۀ لقمان آيۀ 18 می‌فرماید:«روی خود را از مردم برمگردان و در زمین مغرورانه راه مرو، زیرا خداوند هیچ متکبّر فخرفروشی را دوست ندارد. »[1] همچنین خداوند در آیۀ 23 سوره نحل می‌فرماید:«خداوند افراد متکبّر را دوست ندارد»…. إِنَّهُ لا یحِبُّ الْمُسْتَکْبِرِینَ (سوره نحل، آيه 23) بنابراین يکی از نتایج تکبّر، آن است که فرد از دايرۀ محبوبيت خداوند خارج می‌شود.
تکبّر علاوه بر عدم محبوبيت نزد خداوند و حتّی مردم، باعث ايجاد فاصله ميان افراد و متعاقب آن از بین رفتن يکدلی و يکپارچگی و فاصله گرفتن افراد جامعه از دیگران و حتی خانواده می‌شود.
نقطۀ مقابل تکبر، صفت تواضع است که در سيرۀ اهل‌بیت (علیهم‌السلام) به‌دفعات مشاهده‌شده است.
به‌عنوان‌مثال، ابن عساکر دمشقی (محدّث و مورّخ اهل سنت) در تاریخ خود می‌نویسد: «[امام] حسین [علیه‌السلام] از جلوی مستمندانی که در صُفّه در حال غذا خوردن بودند، می‌گذشت. آنان وی را دعوت به غذا کردند. [امام] حسین [علیه‌السلام] از اسب پایین آمد و فرمود: خداوند، متکبران را دوست نمی‌دارد.»[2] سپس با آنان غذا خورد و به آنان گفت: «من دعوت شما را پذیرفتم. حال شما نیز دعوتم را بپذیرید.” آنان گفتند: “می‌پذیریم.»آنگاه با آنان به منزل آمد و به همسرش، رباب، گفت: «آنچه ذخیره نموده‌ای، آماده نما و بیاور[3]»
روز عاشورا نيز وقتی پيکر مطهر سيّدالشّهدا (علیه‌السلام) بر زمين مشاهده شد، بر شانۀ مباركشان علامتی ديده شد. وقتی از امام سجاد (علیه‌السلام) در مورد علت آن سؤال شد، فرمودند:«اثر آن کوله‌هایی است که به دوش می‌گرفت و به منزل بیوه‌زنان و یتيمان و مستمندان می‌برد.»[4].
پاورقی ها:
[1] سوره لقمان، آيه 18
[2] اشاره به آيه 23 سوره نحل
[3] الطبقات الکبری، جلد 10، صفحه 411؛ تاریخ دمشق، جلد 14، صفحه 181
[4] ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، جلد 4، صفحه 66؛ بحارالانوار، جلد 44، صفحه 190