چه بسیار افرادى كه داد آزادى خواهى دارند و ديگران را به آزادى مى خوانند، اما بى آن كه توجّه داشته باشند، اسير و بنده هستند و از خود اختيارى ندارند. بسيارى از اشخاص كه آزادى و حقوق ديگران را پايمال كرده و آن را دستخوش اميال و اراده خود ساخته و خود را بر ملل و جوامع، فرمانرواى مطلق مى شمارند نيز از نعمت آزادى محروم هستند. اين هر دو دسته بنده اند ؛ امّا نه بنده يك تن؛ نه بنده اى كه جسمش در اختيار غير باشد، و فكر و انديشه اش در اختيار خودش. اينان بنده هوا، بنده پول، مال و بنده مقام هستند. غلام حلقه به گوش شهوت، غلام اربابان قدرت، حاكمان و اميران و بنده عادات و خرافات هستند. بندگانى كه علاوه بر جسمشان، روح و فكرشان نيز بنده است و همه چيزشان در بند افتاده و از آزادى واقعى و استقلال روحى و فكرى بويى نبرده اند.
يقيناً اين گونه افراد، بنده اند و آزاد ساختن آنان کار دشواری است. اما دين اسلام براى آزادى اين افراد، برنامه هاى وسيعى را پيشنهاد كرده تا بشر را از بند استعباد، عادات رذيله و هواى نفس آزاد سازد و تا بشر به اين آزادى نرسد، طعم آزادى را نمى چشد و در ساير امور، آزادى را به دست نمی آورد. در دیدگاه قرآن کریم، يكى از اهداف دعوت حضرت خاتم الانبياء (صلّى الله عليه و آله و سلّم) برداشتن اين گونه بارها از روح و فكر بشر است. لذا قرآن کریم در این زمینه می فرماید: ” پیامبری که … بارهاى سنگين و زنجيرهايى را كه بر آنها بود، (از دوش و گردنشان) بر مىدارد …”[note]1-” وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالاَغْلالَ الَّتِى كَانَتْ عَلَيْهِم”، (سوره اعراف، آیه 157)[/note]
در این راستا، يكى از برنامه هاى آزادى بخش اسلام، “روزه” است. روزه، آدمى را از بند عادات حيوانى آزاد مى سازد و او را به سوى ملكوت اعلى پرواز مى دهد. فرد مسلمان به قصد روزه، سحر از ميان بستر آرام خواب، براى خوردن سحرى و انجام عبادت و خواندن دعا و نماز بر مى خيزد و از قيد خواب و عادت به استراحت، آزاد مى شود. او در تمام مدّت روز از تحت سيطره و تسلّط جسم و غرايز حيوانى و عادت به خوردن و نوشيدن، خود را بيرون مى كشد و طلسم هوا و هوس را مى شكند. انسان روزه دار از خوردن غذاهاى لذيذ و ميوه هاى شيرين و خوش طعم و نوشيدنى هاى خنك و گوارا خوددارى مى كند و به عادات روزهايى كه روزه نبود، نمى انديشد و برنامه هاى غذايى روزانه را ترك می نماید. او بدین وسیله فكر و عقل و وجدانش را آزاد مى سازد و خود را در افقى عالى تر و نورانيت و روشنايى ديگر مى بيند.
مسلمان روزه دار، ادعيه اى را كه برای ماه مبارک رمضان و براى مواقع سحر و روز و شب، وارد شده، مى خواند؛ ادعيه اى كه اغلب داراى جملات آموزنده، حقيقت و روح آزادى است. ادعيه اى كه عقيده توحيد را با جان و روان و وجدان آميخته مى سازد و خواننده را از بندهاى گران اخلاق زشت و صفات ناپسند نجات داده و به صفات پسنديده و اخلاق كريمه دعوت مى نمايد.
كسانى كه در طول سال به واسطه اشتغالات مادّى حتّى براى لحظه اى فرصت توجّه به امور روحانى را نداشته اند و موج اجتماع، آنان را از اين سو به آن سو پرتاب كرده و پناهگاه و آسايشگاهى نيافته اند، اكنون در پناه ماه مبارک رمضان مى آرمند و در لذايذ روحانى و معنوى غرق مى شوند و مى فهمند كه آدمیزاد مى تواند به مادیات بى اعتنا باشد و در مقابل شهوات، اميال تشنگى و گرسنگى، زبان، چشم چرانى و… سر خم نكند.
بر این اساس، ماه مبارک رمضان فرصت مناسبی است تا انسانها از آن درس آزادى بگيرند و از عادات زشت و تقيّدات بى جا خود را آزاد سازند و همواره به یاد داشته باشند كه يكى از مقاصد اسلام، همانند سایر ادیان الهی، آزادى افراد و جوامع از يوغ حكومت هاى مستبد و سلطه هاى فردى و شخصى است.
(برگرفته از کتاب “ماه مبارک رمضان، مکتب عالي تربيت و اخلاق”، نوشته آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (با اندکی تصرف))
پایگاه رشد، فرارسیدن
ماه نزول قرآن و هنگامه آزادی انسان
ماه مبارک رمضان
را به تمامی مسلمانان جهان، به خصوص شما دوست گرامی تبریک و تهنیت می‌گوید.
پاورقی: