باسمه تعالی
متوکل عبّاسى – که مراتب بُغض و کینه ورزى وى در حقّ اهل بیت (علیهم السلام) و پیروانشان بر کسى پوشیده نیست – چون به خلافت نشست، ترسید که امام هادی (علیه السلام) بر علیه او دست به قیام بزند. پس او را به سوى خود طلبید تا هم از نزدیک امام (علیه السلام) را تحت نظر داشته باشد و هم بتواند در مواقع ضرورى به راحتى بر وى فشاروارد کند و هر گاه که خود خواست، به زندگى ایشان خاتمه بخشد. امّا آن حضرت به اذن خداوند تدبیرى اندیشید و تصمیم گرفت تا عمق هیأت حاکمه نفوذ کند و نزدیک ترین یاران خلیفه را زیرنفوذ خویش در آورد و چنین نیز کرد. شاید روایاتی چون روایت ذیل، گوشه اى از ابعاد تأثیر امام هادى (علیه السلام) را در کاخ حکومتى بیان کند:
عده ای، از امام هادى(علیه السلام) نزد متوکل بدگویى کرده و گفته بودند که ایشان در خانه اش، نامه ها وسلاحهایى از پیروان قمى خویش دارد و قصد دارد تا به حکومت دست یابد.
متوکل عدّه اى از سربازانش را به خانه آن حضرت روانه کرد. آنها شبانه به خانه امام هادی (علیه السلام) یورش بردند؛ امّا چیزى در آن نیافتند وخود آن حضرت رادر اتاقى در بسته پیدا کردند. او جامه اى پشمین بر تن داشت و روى ریگ و خاک نشسته و توجهش به خداى تعالى معطوف بود و آیاتى از قرآن را تلاوت می نمود. مأموران او را در همان حال نزد متوکل برده گفتند: در خانه اش چیزى نیافتیم و او را دیدیم که رو به قبله نشسته است و قرآن مى خواند. متوکل در آن لحظه، در مجلس باده گسارى نشسته و جام شراب به دستش بود. امام (علیه السلام) را در همین حال نزد او بردند. چون متوکل چشمش به امام (علیه السلام) افتاد، آن حضرت را در کنارش نشاند و جامى را که در دست داشت، به طرف آن حضرت گرفت.
امام هادی (علیه السلام) فرمود: “به خدا گوشت و خون من هرگز خمر ننوشیده اند، مرا عفوکن.”
متوکل آن حضرت را معاف کرد و آنگاه گفت: برایم شعرى بخوان.
امام (علیه السلام) پاسخ داد: “من اندکى شعر مى دانم.”
متوکل گفت: گریزى نیست. امام (علیه السلام) که در کنار متوکل نشسته بود، آغازبه خواندن اشعار زیر کرد:
” بر فراز قلّه هاى کوههایى که آنان را نگاهبانى مى کرد، خفتند و مغلوب شدند و قله ها آنها را سودى نرساند.
پس از دوره اى از عزّت و سر فرازى از دژهایشان پایین کشیده شدند و در گودالى مسکن گرفتند؛ اى واى که درچه جاى بدى فرود آمدند!
بانگ دهنده اى پس از دفن آنها فریاد زد: «کجا رفت آن دستبندها و تاج ها و جامه هاى فاخر ابریشمین؟
کجا شد آن چهره هاى به ناز پرورده که در برابر آنها پرده ها مى زدند و سایبانها؟»
پس هنگامی که درباره آنان سؤال می شود،، قبر با بیانی شیوا در خصوص آنان گوید: این است چهره هایى که کرمها بر روى چهره یشان رفت و آمد مى کنند.
دیر زمانى کامرانى و عیش و نوش کردند و امروز چنان شده اند که پس از آن همه خوردن و کامروایى کردن، خورده مى شوند[1].
متوکل از شنیدن این ابیات چنان گریست که محاسنش به آب دیدگانش تَر شد، حاضران نیز، گریستند. آنگاه امام هادی (علیه السلام) را در کمال احترام به خانه اش باز گرداند.
امام (علیه السلام) با این شعر عمیق نهیبی بر جان غفلت زدگان زد چرا که مرگ اجتناب ناپذیر است. و در آن هنگام است که ثروت و مقام و یا هرآنچه که مایه فخر در این جهان گذراست سودبخش نخواهد بود. براستی به یاد آوردن مرگ و ایام گذار، موثرترین تذکر هاست.
(بر گرفته از کتاب “هدایتگران راه نور – زندگانى امام على الهادى (علیه السلام)”، تألیف آیة الله سید محمد تقى مدرسى (با اندکی تغییر))
پاورقی:
[1] باتوا على قـلـل الجبال تحـرسـهـــم غـلب الرجال فـلـم تنفـعـهـم القـلـل
و استـنزلوا بعد عز من معـاقـلـــهــم و اسکـنـوا حـفـرا یا بئـسـما نــزلــوا
نـاداهـم صـارخ مـن بـعــد دفــنــهــم ایـن الأســاور و التـیـجـان و الـحـلــل
ایـن الـوجــوه التـى کانـت منــعــمـة من دونـها تـضــرب الأستـار و الکـلـل
فافـصح الـقـبر عنهم حین ساء لـهـم تلک الوجــوه علیهــا الـدود تنـتـقـــل
قد طال ما اکـلـوا دهـراً و ما شـربــوا و اصـبحــوا الیـوم بعد الأکل قد اکـلوا