گرفتن عیدی در روزهای عید بین مردم امری مرسوم است و معمولا افراد در روزهای عید، هدایایی را به عنوان عیدی به هم تقدیم می‌كنند. یكی از بهترین عیدی‌ها که خداوند به بندگان خود در روز عید سعید قربان داده، نماز عید است. اما چرا عیدی ما نماز است؟
طبق آیات قرآن کریم، هدف از خلقت انسان عبادت خدا[note]1- “و ما خلقت الجن والانس الا لیعبدون” (سوره ذاریات، آیه 56)[/note] و نتیجۀ عبادت، تقرب و نزدیکی به پروردگار و رستگاری ابدی است. از طرف دیگر، واژه عید از عود و به معنای بازگشت بنده به خداست. هر عملی كه موجب تقرب و نزدیكی بنده به پروردگار خود شود، عبادت بوده و انجام عبادات لطف و عنایت پروردگار نسبت به بنده را به همراه دارد. نماز، یكی از برترین راه‌های تقرب به خداست [note]2- شیخ کلینی به سند خود از معاویه بن وهب نقل می‌کند که گفت: از امام صادق (علیه‌السلام) در مورد بهترین چیزی که بندگان با آن به پروردگارشان تقرب می‌جویند و محبوبترین اعمال نزد او سوال کردم. حضرت فرمودند:”چیزی را بعد از معرفت خدا بهتر از همین نماز نمی‌شناسم…” (کافی،جلد 3، صفحه 264، باب فضل الصلاه)[/note]و وجود نماز به عنوان یک عمل عبادی در دین به طور كلی و همچنین در زمان‌ها و مكان‌های خاص گویای لطف پروردگار و عنایت او به بندگان است.
وجود مبارک رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) وقتی به سفر ملکوتی معراج [note]3- اشاره به اینکه خداوند متعال پیامبرش را در یک شب از مسجد الحرام به مسجد الاقصی و سپس به سوى آسمان‌ها عروج داد، و آیات عظمت خود را در آسمان‌ها به او ارایه فرمود. این واقعه در حال بیداری و با همین جسم صورت پذیرفت.[/note]مشرف شدند، به ایشان عیدی داده شد كه این عیدانه، همین نماز است. در حقیقت نماز به صورت فعلی خود، در سفر معراج واجب گردید[note]4- رجوع کنید به کافی، جلد 3، صفحه 487،باب النوادر[/note]، نه آنكه در مکه و یا مدینه بر مردم واجب شده باشد! وقتی بعد از بازگشت از معراج، به حضرت عرض کردند :”از این سفر چه آورده‌اید؟”، حضرت فرمودند:” نماز آوردم”. پس ره‌آورد این سفرِ باعظمت معراج و این عروج به سوی خدا، نماز بود، وگرنه قبل از معراج نماز به این صورت و این كیفیت نبود. بنابراین، بی‌مناسبت نیست كه برخی برزگان گفته‌اند “نماز معراج مومن است”[note]5- مرحوم مجلسی اول در روضه المتقین، جلد 2، صفحه 17- مرحوم مجلسی دوم در مرآه العقول،جلد 12،صفحه 331…[/note] ،چرا كه جزء بهترین وسائل تقرب و نزدیكی به خداست.
در فرهنگ دینی، اگر انسان کار صالحی را انجام دهد، به او عیدی یا عیدانه می‌دهند. وقتی در ماه مبارک رمضان، انسان مهمان خدا بود و میزبان خود را تقدیس کرد و ادب حضور در برابر او را رعایت كرد، خدا در روز عید فطر به او عیدی می‌دهد که عیدانه‌اش نماز است. به عبارت دیگر اگر در عید فطر نماز وارد شده، از آنجاست كه زمان، زمان ضیافت است.
حاجیانی که مهمان خدا در سرزمین وحی هستند، اگر ادب حضور در بارگاه الهی را رعایت کنند و اعمال عبادی حج را به خوبی انجام دهند، روز دهم با سر تراشیدن یا تقصیر، از جامه احرام به در می‌آیند و جام وصال در بر می‌گیرند؛ آن‌گاه خدا به آنها عیدی می‌دهد و آن نماز عید قربان است. اگر در عید قربان نماز قرار داده شده، نشان می‌دهد كه آن زمین، زمین ضیافت است.[note]6- البته اين نماز از روی تفضل و رحمت خداوند برای غيرحاجيان هم قرار داده شده است. نماز عید قربان دو رکعت است، که در هر رکعت بعد از خواندن حمد و سوره، سه تکبیر بگوید، و بهتر آن است که در رکعت اوّل پنج تکبیر بگوید، و میان هر دو تکبیر یک قنوت بخواند، و بعد از تکبیر پنجم تکبیر دیگری بگوید به رکوع رود، و دو سجده بجا آورد و برخیزد، و در رکعت دوّم چهار تکبیر بگوید، و میان هر دو تکبیر یک قنوت بخواند، و بعد از تکبیر چهارم تکبیر دیگری بگوید و به رکوع رود، و بعد از رکوع دو سجده کند و تشهّد بخواند و نماز را سلام دهد. البته مستحب است در قنوت‌های این نماز ذکر خاصی را بگوید که در رساله‌های توضیح‌المسائل آمده است.[/note]
بنابراین، با خواندن نماز در روز عید سعید قربان، نظر رحمت پروردگار را به خود جلب كرده و از برکات این عیدانه بهره‌مند شویم.
(برگرفته از بیانات آیت الله جوادی آملی (با برخی اضافات))
سایت رشد، فرا رسیدن
عید سعید قربان
روز برافراشتن پرچم عبودیت بر سنگر انسانیت
را به همه مسلمانان و موحدان جهان،
به خصوص شما دوست عزیز، تبریک و تهنیت می‌گوید.
پاورقی‌ها: