باسمه تعالی
در شناخت یک مذهب، آگاهی از دو مقوله اعتقادات و خصوصيات رفتاری، ضروری است. در مذهب تشیع، اعتقادات، چرايی و چگونگی پيدايش مذهب، حقانيت و درستی مکتب تشيع و بنيان‌های اعتقادی و اصول فکری و معرفتی مذهب شيعه را نشان می‌دهد. اما ويژگی‌های رفتاری و عملی توصيه شده در مکتب تشيع، برنامه زندگی و نحوه عملکرد یک شيعه را مشخص می‌کند. از اين رو در تشيع احاديث ناظر به خصوصيات و ویژگی های اخلاقی، كاربردی و راهبردی است و مسؤليت‌ها و وظايف يک شيعه را آشكار می نمايد. «باورهای شيعی» در گفتگوهای بين مذاهب اسلامی و حتی ساير اديان راهنمای افراد برای رسيدن به حقيقت مذهب تشيع است؛ اين در حالی است که «اخلاقيات در تشيع» راه خودسازی و منبع رشد و كمال فردی را روشن می‌کند و پاسخی برای “چه بايد کرد” و “چگونه بايد زيست” است.
امروز جامعه شيعه نیازمند توجه به هر دو مقوله است و ريشه برخی مشكلات جامعه شيعی غفلت از دو مقوله اعتقادات و اخلاقيات شيعی است. اما نمی توان منکر این موضوع شد که چگونگی رفتار يک شيعه در معرفی مذهب تشیع به دیگران نقشی بسیار مؤثر و حساس دارد. بارها دیده شده است که اين رفتار یک شخص است که مبنای قضاوت درباره نوع تربیت خانوادگی، اعتقادات و مذهب او قرار می‌گيرد. امروز بايد برای مردم به خوبی روشن شود شيعه كيست چه كسی لقب پرافتخار شيعه را می تواند بدست آورد. آراستگی به ویژگی‌های یک شيعه واقعی می‌تواند بسترساز پيشرفت و ترقی و عامل توسعه در ابعاد گوناگون باشد. با التزام عملی به خصوصيات اخلاقی و رفتاری یک شیعه، به‌راحتی می توان عامل جذب دیگران به مکتب تشيع شد. اين همان خواسته‌ای است که بارها ائمه اطهار (عليهم السلام) نیز آن را مطرح فرمود‌ه‌اند. به عنوان نمونه امام حسن عسکری (عليه السلام) می‌فرمايند:
” از خدا بپرهيزيد و (موجب) آراستگى (و آبرومندى ما) باشيد نه مايه زشتى (و بد نامى ما)، هر گونه دوستى (از مردم) را به‌سوی ما جلب كنيد و هر زشت پندارى (از مردم) را از ما دور سازيد[1]…”
در کلام گهربار فوق، يکى از مهمترين انتظارات امام حسن عسکرى (عليه السلام) از شيعيان اين است که از نظر رفتارى و اخلاقى به گونهاى عمل کنند که در جامعه نمونه باشند؛ تا آنجا که مردم بگويند اينها شيعيان على (عليه السلام) و امامان معصوم (عليهم السلام) هستند، و اينها تربيت يافتگان مکتب اهل بيت (علهيم السلام) مىباشند.
نکته جالب این است که امام (عليه السلام) تنها خوش رفتاری با مؤمنان را وظیفه شيعيان نمی‌دانند، بلکه این توصيه و تأکید را در برخورد با دشمنان نیز دارند. ايشان در تفسير اين فراز از آيه قرآن “با مردم خوش‌گفتار باشيد[2]“ می‌فرمايند:
“…پس (شايسته است هر یک از شما) با مؤمنین با چهره‌ای باز و شاداب برخورد نمايد و با مخالفین به‌منظور جذب ايشان به ایمان با مدارا و نرمش صحبت کند[3].”
سعی کنیم رفتار نیکو را عادت خود قرار دهیم؛ با این هدف بزرگ که اگر روزی رفتار ما باعث گرايش و افزايش محبت دیگران به ائمه اطهار (عليهم السلام) شود، یکی از بزرگترین ارمغان ها را به پیشگاه معصومين (عليهم السلام) و امام زمانمان (عليه السلام) هدیه کرده ایم.
پاورقی ها:
[1] (تحف العقول، صفحه 487)
[2] سوره بقره، آيه 83
[3] (مستدرك الوسائل، جلد 12، صفحه 261 حديث 14061)