در آیه 82 سوره مائده آمده‌است: ” … و نزدیكترین مردم را از نظر دوستى با مؤمنان، كسانى خواهى یافت كه مىگویند: “ما نصرانى هستیم. این (دوستى) به آن جهت است كه برخى از آنان كشیشان و راهبانند و آنان تكبّر نمىورزند.””[note]1- “…ولتجدن أقربهم مودة للذين آمنوا الذين قالوا إنا نصارى ذلك بأن منهم قسيسين و رهبانا وأنهم لا يستكبرون” (سوره مائده، آیه 82)[/note] ظاهر این آیه، تمجید از مسیحیان و اعلام نزدیکی آنان به مسلمان است و دلیل آن را هم وجود کشیش‌ها و راهبه‌ها در میان مسیحیان بیان نموده‌است. اما آیا واقعا قرآن این افراد را ستوده‌است؟ آیا حقیقتا مسیحیان به مسلمانان نزدیک‌ترند؟
در تاريخ صدر اسلام، مسلمانان را كمتر در مواجهه با مسيحيان مى‌بينيم و نيز افراد زيادى از این دین را مشاهده مى‌كنيم كه به صفوف مسلمين پيوسته‌اند. قرآن، دليل اين تفاوت روحيه و خط‌مشى اجتماعى را طى چند جمله بيان كرده‌است: مسيحيان معاصر پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم)، امتيازاتى دارند كه در دیگران نيست. نخست اين كه در ميان آنها جمعى دانشمند هستند كه به اندازه دانشمندان دنياپرست يهود، در كتمان حقيقت كوشش ندارند. همچنین در ميان آنها جمعى تارک دنيا هستند كه درست در نقطه مقابل حريصان يهود گام برمى‌دارند. نیز بسيارى از آنها در برابر پذيرش حق خاضع بودند و تكبرى از خود نشان نمى‌دادند.
در آيات بعد، خداوند این جماعت از مسیحیان را چنين مى‌ستايد: “جمعى از آنان هنگامى كه آيات قرآنِ نازل‌‌شده بر پيامبر را مى‌شنيدند، مى‌ديدى كه اشك شوق از ديدگانشان به خاطر دست يافتن به حق سرازير مى‌شد، و (با صراحت و شهامت و بى‌نظيرى) صدا مى‌زدند: “پروردگارا! ما ايمان آورديم، ما را از گواهان حق قرار ده!””
[note]2- “و إذا سمعوا ما أنزل إلى الرسول ترى أعينهم تفيض من الدمع مما عرفوا من الحق يقولون ربنا آمنا فاكتبنا مع الشاهدين” (سوره مائده، آیه 83)[/note] آنها به قدرى تحت تأثير آيات تكان‌دهنده اين كتاب آسمانى قرار مى‌گرفتند كه طبق ادامه آیات مى‌گفتند: “چگونه ممكن است ما به خداوند يگانه و حقايقى كه از طرف او براى ما آمده است ايمان نياوريم، در حالی که امید [note]3- “وما لنا لا نؤمن بالله وما جاءنا من الحق ونطمع أن يدخلنا ربنا مع القوم الصالحين” (سوره مائده، آیه 84)[/note]داریم او ما را همراه صالحان وارد بهشت کند؟”
شأن نزول این آیات طبق تفاسیر[note]4- تفسیر الدر المنثور، جلد 2، صفحه 303 – تفسیر مجمع البیان، جلد 3، صفحه 362[/note] به خوش‌رفتارى نجاشى، پادشاه حبشه (که به دین مسیح بوده‌است) و مسیحیان آن كشور با مسلمانان مهاجرى كه به ریاست جعفر بن ابىطالب (علیهما السلام) در سال پنجم بعثت، از مكّه به آن دیار هجرت كردند، آنها که با حمایت نجاشى، از تعرّض مشركان و فرستادگانشان به حبشه مصون ماندند، برمی‌گردد. روحانیون مسیحى در حبشه، با شنیدن آیات سورهى مریم، گریستند و از مسلمانان جانب‌دارى كردند.
بنابراین، برتر شمردن مسیحیان نسبت به دیگران، درباره افراد معاصر پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) است. يهودیان آن زمان با اين كه داراى كتاب آسمانى بودند، به خاطر دلبستگى بيش از اندازه به ماديات، در صف مشركانى قرار گرفته بودند كه از نظر مذهبى با آنها هيچ وجه اشتراكى نداشتند. این در حالى بود كه در ابتدا، علمای یهود به ظهور پیامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) و دین ایشان بشارت می‌دادند، و انحرافات ایجاد شده در مسیحیت همانند تثليث[note]5- تثلیث به معنای سه‌گانگی و سه بخش کردن است و به این اعتقاد مسیحیت اشاره دارد که خداوند در سه شخص متمایز پدر، پسر و روح‌القدس ظهور یافته است. در آیه 171 سوره نساء به این مطلب اشاره و این اعتقاد باطل شمرده شده است.[/note] و غلوّ [note]6- اشاره به اعتقاد مسیحیت که عیسی بن مریم را خدا می‌دانند. در آیه 72 سوره مائده به این مطلب اشاره و این اعتقاد باطل شمرده شده است.[/note]را در آیین خود نداشتند. اما دنياپرستى شديد، آنها را به كلّى از حق بيگانه كرد، در حالى كه مسيحيان آن زمان چنين نبودند. البته نبايد آيات فوق را به عنوان يك قانون كلّى درباره همه مسيحيان دانست، کما اینکه مجموع این آیات بعدی و شأن نزول آنها نشان می‌دهد كه اين آيات درباره جمعى از مسيحيان معاصر پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) نازل شده‌است.
(برگرفته از تفسیر نمونه (جلد پنجم، با برخی تغییرات و اضافات))
سایت رشد، فرا رسیدن سالروز ولادت پیامبر پرهیزگار و بنده صالح پروردگار
حضرت عیسی بن مریم (علیهما السلام)
را به شما دوست عزیز تبریک و تهنیت می‌گوید.
پاورقی‌ها: