“هر کس او (معصومه (علیها السلام)) را با معرفت به حق او زیارت کند، پاداش او بهشت است.”[note]1-قال الإمام علی بن موسی الرضا (علیه السلام): “مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِها فَلَهُ الْجَنَهُ” (بحار الأنوار، جلد 48، صفحه 317)[/note]
سخن بالا از امام رضا (علیه السلام) در شان خواهر بزرگوارش فاطمه معصومه (علیها السلام) می‌باشد. آن حضرت در جای دیگر نیز فرمود: “کسی که معصومه(علیها السلام) را در قم زیارت کند، مانند آن است که مرا زیارت کرده است.”[note]2-قال الإمام علی بن موسی الرضا (علیه السلام): “مَنْ زارَ الْمَعْصُومَهَ بِقُمْ کمَنْ زارَنی” (ریاحین الشریعه، جلد 5، صفحه 35)[/note]
امام صادق و امام جواد (علیهما السلام) نیز نسبت به زیارت حضرت معصومه (علیها السلام) سفارش کرده و پاداش آن را بهشت می‌دانند.[note]3-به عنوان نمونه، عده از مردم رى بر امام صادق (علیه السلام) وارد شدند و گفتند: ما اهل رى هستیم، آن حضرت فرمود: مرحبا بر برادران قمى ما، گفتند: ما اهل رى هستیم. اما آن حضرت سخن خود را باز تکرار نمود. آنان چند بار گفتند و باز همان پاسخ را شنیدند. سپس امام صادق (علیه السلام) فرمود: “خدا را حرمى است که مکه است، و رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) را حرمی است که مدینه است و امیر المؤمنین(علیه السلام) را حرمى است که کوفه است و برای ما نیز حرمى است که شهر قم است و البته در آن زنى از فرزندانم بخاک رود به نام فاطمه؛ و هر که او را زیارت کند، بهشت بر او واجب شود.” (بحار الأنوار، جلد 57، صفحه 217)[/note]و[note]4-از امام محمد بن علی الجواد (علیه السلام) نقل شده است که آن حضرت فرمود: “کسى که قبر عمّه ام را در قم زیارت کند بهشت برایش مىباشد.” (کامل الزیارات ص : 324)[/note] اینها همگی نشان از مقام و مرتبت بلند آن بانوی بزرگوار در پیشگاه خداست؛ چرا که شبیه به این روایات در شان اهل بیت (علیهم السلام) که دارای کمال عصمت هستند، وارد شده که در آنها نیز ثواب بسیار و پاداش فراوان زیارت شگفت آور است؛ اما آیا این پاداش‌های بزرگ به هر نوع زیارتی تعلق می‌گیرد؟
با دقت در روایت اول، امام رضا (علیه السلام) معرفت را شرط اصلی یک زیارت مطلوبی که پاداشش بهشت است، دانسته اند. در نوع توصیه‌های زیارتی وارد شده از معصومین به خصوص زیارت امامان (علیهم السلام) نیز به زیارت عارفانه توصیه شده و مراتب و درجات ثواب و پاداش هم متناسب با درجات معرفت دانسته شده است. بنابراین، مناسب است به برخی از جلوه‌ها و شئون این معرفت بپردازیم:
اولین شاخصه‌ای که در این معرفت نهفته است، آنست که انسان باور داشته باشد که ضمن حرمت نهادن به مقام والای اولیای خدا، باید در همه ی عرصه‌های معنوی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، ایشان را پیشوا و مقتدا قرار داده و به حق از آنان پیروی کند. بدیهی است که رسیدن به این معرفت و اعتقاد نسبت به اولیای خدا زمانی ممکن است که اوصاف والای انسانی و الهی آنان دانسته و از شایستگی‌های وجودی آنان آگاهی لازم و کافی حاصل شود. از این رو اعتراف به کمالات و فضایل آنها از یک سو و اقرار به ضلالت و بی کفایتی دشمنان و مخالفان آنها از سوی دیگر، از شاخصه‌های برجسته ی این نوع از معرفت شناخته می‌شود. بر این پایه در برخی از زیارتنامه‌ها در کنار جمله ی “من نسبت به حق شما معرفت دارم” [note]5-“عارف بحقکم” (من لا یحضره الفقیه، جلد2، صفحه 614)[/note]جمله ی “من نسبت به فضیلت شما اقرار می‌کنم” و ” من نسبت به جایگاه شما و گمراهی مخالفین شما آگاه هستم”[note]6-“مستبصر بشانکم و بضلالة من خالفکم” (من لا یحضره الفقیه، جلد2، صفحه 613)[/note] آمده است.
از سوی دیگر تولی و اظهار ولایت و دوستی نسبت به اولیای خدا و تبری و اظهار عداوت نسبت به دشمنان آنان می‌تواند از بهترین زمینه‌های معرفت و شناخت معرفی شود؛ زیرا انسان به وسیله محبت و دوستی، در حقیقت به خصائص و اخلاق و رفتار و اندیشه اولیای الهی نزدیکتر می‌شود و آنگاه که از دشمنان آنها دور و جدا می‌شود، در واقع از خصلت‌ها و اوصاف تنزیهی و ناشایست که مورد نهی آنهاست، فاصله می‌گیرد. این خود شیوه‌ای عملی در افزایش معرفت است. از این روی نوعا در زیارت نامه‌ها در کنار جمله ی “من نسبت به حق شما معرفت یافته ام”[note]7-عارف بحقکم” (من لا یحضره الفقیه، ج2، ص: 614)[/note]، جمله ی “دوست شما و دوستان شما، کینهور نسبت به دشمنان شما و معاند آنان هستم” [note]8-“موال لکم و لأولیائکم مبغض لأعدائکم و معاد لهم ” (من لا یحضره الفقیه، جلد 2، صفحه 614)[/note]آمده است. به عنوان نمونه‌ای دیگر، در زیارتنامه حضرت معصومه(علیها السلام) در کنار عبارت “از خدا می‌خواهم … معرفت شما را از ما نگیرد”[note]9- “اسئل الله … أن لا یسلبنا معرفتکم” (بحار الأنوار، جلد 99، صفحه 265)[/note]، جمله: “به وسیله ی دوستی و محبت نسبت به شما و بیزاری جستن از دشمنان شما، به خدا تقرب می‌جویم.” [note]10-“أتقرب إلی الله بحبکم و البرائة من أعدائکم” (بحار الأنوار، جلد 99، صفحه 265)[/note]آمده است تا راه مناسبی برای افزایش معرفت باشد.
در سایه ی چنین معرفتی است که چونان پاداش‌های بزرگی برای زیارت اولیای خدا برشمرده شده است. لذا رسیدن به آن پاداش‌ها (از جمله بهشت) با زیارت بدون شرایط، پندار باطلی است. بنابر این برای راهیابی به سعادت و هدایت، لزوما باید پیوسته خود را به اخلاق اولیای الهی آراست و خویشتن را از اخلاق دشمنانشان پاک نمود و در راه رضای خدا قدم برداشت که این اولین گام در زیارت با معرفت است …
(برگرفته از کتاب “فلسه ی زیارت و آیین آن”، تألیف: “حجة الاسلام مرتضی جوادی”(با اندکی تصرف و اضافات))
سایت رشد فرارسیدن اول ذی قعده، سالروز میلاد
کریمه ی اهل بیت (علیهم السلام)
حضرت فاطمه معصومه (علیها السلام)
را به تمامی مسلمانان، به خصوص شما دوست عزیز تبریک و تهنیت می‌گوید.
پاورقی‌ها: