همه، این را شنیده‌ایم که بسياری که در عمل، خلافت بلافاصله امیرالمؤمنین (عليه السلام) پس از پيامبر اکرم (صلّی الله عليه و آله و سلّم) را نپذيرفتند، خود در روز غدیر حاضر بودند. حال سؤال این است که بعدها وقتی از برخی از ایشان در مورد واقعه‌ی غدیر سوال شد، برخوردشان چگونه بود؟ چند نمونه را با هم بررسی می‌کنیم:
1- اولین نمونه:
نقل است که ابوهريره – از اصحاب پيامبر (صلّی الله عليه و آله و سلّم) و راويان مشهور اهل سنت – وارد مسجد شد. مردم دورش جمع شدند. جوانی ايستاد و از او پرسيد: “تو را به خدا بگو ، آيا از رسول خدا (صلّی الله عليه و آله و سلّم) نشنيدی که فرمود: هر که من مولای او هستم، علی مولای اوست. خدایا دوست داشته باش هر کس که او را دوست دارد و دشمن بدار هر کس را که با او دشمنی می‌کند؟
ابوهريره پاسخ داد: “من شهادت می‌دهم از رسول خدا شنيدم که فرمود هر که من مولای او هستم علی مولای اوست. پروردگارا دوست داشته باش هر که او را دوست دارد و دشمن بدار هر که با او دشمنی کند.”[note]1- مصنف ابن ابي شيبة جلد 6، صفحه 369، حدیث 32092 (کتاب الفضائل، باب فضائل علی‌بن‌ابی‌طالب)، مسند ابي يعلي جلد 11 صفحه 307، تاريخ ابن کثير به نقل از ابن جرير طبری جلد 5 صفحه 213، تاريخ مدينه دمشق جلد 2 صفحه 232، مجمع الزوائد هيثمی، جلد 9، صفحه 105[/note]
2- شخصی به نام عبدالله بن علقمه هميشه‌ی روزگار به امير المؤمنين علی (عليه السلام) ناسزا می‌گفت. راوی می‌گوید:
یک بار که با عبدالله بن علقمه وارد مکه شديم، ابو سعيد خدری (از صحابی مشهور پيامبر) هم در مکه حاضر بود.
به عبدالله گفتم دوست داری از ابو سعيد در اين باره حديثی بشنوی؟ گفت: بله. پيش ابوسعيد رفتيم. عبدالله به او گفت: آيا منقبتی درباره علی ]عليه السلام[ شنيده‌ای؟
ابوسعيد جواب داد: بله! ولی حرفی را که برایت می‌گویم برو از مهاجر و انصار و قريش هم بپرس (تا مطمئن شوی). پيامبر خدا (صلّی الله عليه و آله و سلّم) در روز غدیرخم برخاست و اعلام نمود: ای مردم! آيا من از مؤمنين نسبت به خودشان اولی نيستم؟ مردم پاسخ دادند: بله و پيامبر (صلّی الله عليه و آله و سلّم) اين سؤال را سه بار تکرار نمود. سپس پيامبر (صلّی الله عليه و آله و سلّم) فرمود: يا علی! به من نزديک شو. سپس پيامبر (صلّی الله عليه و آله و سلّم) دستانش را بالا برد تا سفيدی زير بغل هر دو نمايان شد و سپس سه بار فرمود: هر کس که من مولای او هستم، علی مولای اوست. عبدالله بن علقمه پرسيد: آيا خودت اين را از پيامبر خدا (صلّی الله عليه و آله و سلّم) شنيدی؟ ابوسعيد خدری در حالی که به گوشها و قلب خود اشاره می‌کرد، گفت: دو گوش من شنيد و قلبم آن را جای داد. بعد از آنکه عبدالله نماز ظهر را خواند، برخاست و سه بار گفت: من به درگاه خداوند توبه می‌کنم و از دشنام دادن به علی ]عليه السلام[ استغفار می کنم.[note]2- تاريخ مدينه دمشق جلد 42، صفحه 228، تاریخ الکبیر بخاری، جلد 4، صفحه 193، حديث 2458، امالی الطوسی، ج۱ ص۲۴۷.[/note]
3- عبدالرحمن[note]3- عبدالرحمن ابن ابي ليلی از تابعین و از محدثان معروف اسلامی است که حدود ۱۲۰ تن از صحابه پیامبر (صلّی الله عليه و آله و سلّم) را دیده و از بسیاری از آنان حدیث نقل کرده است.[/note] روایت می‌کند: علی را در روز رَحبه[note]4- روز رَحبه روزی است که امير المؤمنين (عليه السلام) در رحبه کوفه از کسانی که در واقعه‌ی غدیر حضور داشتند، خواست تا درباره حدیث غدیر شهادت دهند[/note] دیدم که مردم را به خدا سوگند داد که هر کس از پيامبر شنيد که “هر که من مولای او هستم، علی مولای اوست،” بايستد و شهادت دهد. عبدالرحمن می‌گوید: دوازده نفر از حاضران در جنگ بدر برخاستند؛ هنوز صحنه‌اش در جلوی چشمم هست. گفتند: ما شهادت می‌دهیم روز غدیرخم از پیامبر (صلّی الله عليه و آله و سلّم) شنیدیم که می‌گفت: آيا من از مؤمنين نسبت به خودشان اولی نيستم و همسرانم مادران ايشان نیستند؟ گفتیم: بلی! گفت: پس هر کس که من مولای او هستم، علی مولای اوست.[note]5- مسند احمد بن حنبل، حديث۹۶۱، جلد ۲، صفحه ۲۶۹، مجمع الزوائد هيثمی، جلد 9، صفحه 105[/note]
موارد فوق که سالها بعد از واقعه غديرخم و در زمان‌های مختلف رخ داده‌است، تنها نمونه‌هایی از شواهد متعدد اقرار به حديث غدير، در ميان مسلمانان عصر اوليه‌ی اسلام است[note]6- برای مطالعه شواهد بيشتر در اين خصوص به مقدمه کتاب فضائل اميرالمؤمنين علي‌بن‌ابی‌طالب (عليه السلام) نگاشته مرحوم محقق سيد عبدالعزيز طباطبایی مراجعه نماييد.[/note]و نشان‌دهنده‌ی آن است که جامعه‌ی اسلامی تا سالها بعد از واقعه‌ی غديرخم به خوبی به پيام اين واقعه و اعلان وصايت و جانشينی و ولايت اميرالمؤمنين (عليه السلام) بر مسلمانان آگاه بوده‌است. با اين وجود، سؤالی که ذهن انسان‌های آزاده و حقيقت‌طلب را به خود مشغول می‌کند، اين است که با توجه به اين آگاهی و به یاد داشتن غدیر، برای افراد جامعه چه رخ داد که وصيت پيامبر خدا (صلّی الله عليه و آله و سلّم) در خصوص جانشينی علی‌بن‌ابی‌طالب (عليهما السلام) به راحتی ناديده گرفته‌شد و اين کوتاهی و کنارگذاشتن امام تعيين شده از جانب خداوند، چه تبعاتی را برای جامعه‌ی اسلامی تا به امروز رقم زده است؟
سایت رشد فرارسیدن
عید سعید غدیر خم،
روز اکمال دین به ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام)
را به تمامی مسلمانان، به خصوص شما دوست گرامی تبریک و تهنیت می‌گوید.
پاورقی‌ها: