همانطوری که پایان هر روز ماه مبارک رمضان با افطار است، روز عید فطر هم افطاری است که در پایان کل ماه مبارک رمضان قرار دارد. روز عید فطر، روزی است که خدای سبحان آن را عید رسمی مؤمنین قرار داد. این مطلب از دعای نورانی امام سجاد (علیه السلام) در وداع ماه مبارک رمضان و همچنین از دعاهای قنوت نماز عید فطر برداشت می‌شود؛ چون تعابیری نظیر “آنرا برای مسلمین عید قرار دادی”[note]1- ” جعلته للمسلمین عیدا ” (من لا یحضره الفقیه، جلد1، صفحه 513)[/note]و یا “عیدی برای مومنین” [note]2- ” للمؤمنین عیدا ” (صحیفه سجادیه، دعای وداع ماه مبارک رمضان (دعای 45))[/note]به عید فطر اشاره دارد.
اما نکته مهم، آن است که عید لزوما به معنای نشاط و سرور نیست، چون در صحیفه سجادیّه در مورد عید فطر عبارت “عید و سرور” [note]3- ” عیدا و سرورا ” (صحیفه سجادیه، دعای وداع ماه مبارک رمضان (دعای 45))[/note]به کار رفته و دو لغت “عید” و “سرور”، به صورت جداگانه مطرح شده اند. ریشه عید، از مصدر عربی “عادَ” و “عود” به معنای بازگشت و رجوع مجدد است و لغت “معاد” نیز از همین ریشه است. همچنین نام مبارک “مُعید” [note]4- دعای جوشن کبیر، فراز 73[/note]که از اسامی خدای سبحان است، بیانگر این نکته است که او کسی است که برمی گرداند و رجوع می‌دهد.
با این توضیح، روشن می‌شود که روز عید هم، روز رجوع به خدا و بازگشت به اوست. لذا در دستورها و آداب مربوط به این روز آمده است که وقتی از منزل هایتان به سمت محل نماز عید فطر بیرون می‌روید، حالت زنده شدن از قبر را در نظر بگیرید. [note]5- ” فاذکروا بخروجکم من منازلکم إلى مصلاکم خروجکم من الأَجداث إلى ربّکم ” (خطبه امیر المومنین در روز عید فطر، امالی شیخ صدوق، مجلس 21، حدیث 10، صفحه 100)[/note]این حرکت در حقیقت ترسیمی از معاد و بازگشت به سوی خداست.
کسانی که ماه مبارک رمضان را روزه گرفتند و توفیق انجام وظیفه را داشتند، در این روز به خدا بر می‌گردند و پاداش خود را از خدای سبحان دریافت می‌کنند. لذا شب عید فطر و روز عید فطر به عنوان “لیلة الجوائز”[note]6- امالی شیخ مفید، صفحه 232[/note] یا “یوم الجوائز”[note]7- کافی، جلد 4، صفحه 168[/note]، یعنی شب و روز جایزه‌ها توصیف شده اند.
در این میان، نکته حائز اهمیت آنست که کسانی که به انجام وظایف در این ماه پر فیض موفّق شده اند، متناسب با عمل خود پاداش دریافت می‌کنند. آنها که از ترس آتش دوزخ روزه گرفتند، یا شب‌های این ماه را زنده نگه داشتند، جایزه ای که از طرف خدا از فرشتگان الهی دریافت می‌کنند، نجات از آتش است.
آنهایی که برای رسیدن به بهشت، وظایف ماه مبارک رمضان را انجام دادند، جایزه‌ای که از طرف خدا از فرشتگان رحمت دریافت می‌کنند، وصول به بهشت است.
در نهایت، آنهایی که از روی شوق و محبت به خدا و شکرانه نعمتهای او عبادت کردند، بازگشتشان به سمت خود خدای سبحان است و جایزه را از او دریافت می‌کنند که این جایزه محبوب شدن است. این افراد به مقام شامخ محبّت می رسند و محبوب خداوند می شوند. چنین افرادی که محبوب خدا هستند، هم از گزند دوزخ در امانند و هم از بهشت الهی برخوردار می‌شوند و هم به مقام شامخ محبت رسیده اند.
بنابر این، هر سه گروه از افرادی که خدا را در این ماه عبادت کردند، به سوی او بر می گردند؛ اما هر گروه، پاداش خاصّ خود را بر اساس نیت و عملکرد خویش دریافت می‌کنند.
امیدواریم که در این روز از پاداشی که خداوند به بندگان صالح خود عطا می‌کند بهره مند شویم.
«برگرفته از بیانات حضرت آیت الله جوادی آملی به مناسبت عید سعید فطر[note]8- این بیانات در پیام تلویزیونی معظم له به مناسبت عید سعید فطر در سال 1384 در قم ایراد شده است.[/note] (با برخی تغییرات)»
پایگاه رشد فرارسیدن
هنگامه بازگشت به خدا و روز دریافت جوایز یک ماه عبادت و بندگی،
عید سعید فطر
را به همه مسلمانان، خصوصا شما دوست عزیز تبریک و تهنیت عرض می‌نماید.
پاورقی ها: