باسمه تعالی
“وقتی پنجمین از اولاد هفتمین از امامان غایب شد، در آن هنگام خود را به پناه خدا ببرید! از خدا پناه بخواهید در باره دینتان که کسی شما را از دینتان باز نگرداند[1] …” (امام کاظم (علیه السلام))
همه ما معتقدیم که منجی عالم بشریت، امام عصر(علیه السلام) هم اکنون روی زمین زنده اند و از همین هوا تنفس می‌کنند، اما به اراده خداوند و تا زمانی که خداوند خود بخواهد، غایب و از چشمها، پنهان خواهند بود. این غیبت طولانی امام زمان (علیه السلام)، صحنه امتحان بسیار بزرگی است که خداوند برای بشر پیش آورده است. لذا رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت (علیهم السلام) برای مردم زمان غیبت اظهار نگرانی می‌نمودند و گاهی در این خصوص ناله‌ها و گریه‌ها داشتند.
به عنوان نمونه، امام صادق(علیه السلام) می‌فرمود: “متوجه باشید! قسم به خدا امام شما سالهایی از روزگارتان را در غیبت خواهد بود و شما مورد آزمایش سخت قرار خواهید گرفت تا آنجا که گفته می‌شود: او از دنیا رفت، کشته شد … در حالی که دیدگان مؤمنان بر آن امام اشک می‌ریزد و شما همچون کشتی هایی که دستخوش امواج دریا شده و سرنگون می‌شوند، دگرگون خواهید شد[2].”
14 قرن قبل، امام صادق (علیه السلام) نگران وضعیت فعلی ما می‌شود و پیشاپیش آنرا برایمان توصیف می‌کند. پس ما که هم اکنون امواج سهمگین آن طوفان را در سراسر دریای زندگی خویش احساس می‌کنیم، چگونه باید باشیم؟ …
باز هم این پیشگوئی را از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بشنویم و از سنگینی شرایط زمان خویش آگاه شویم. آن حضرت فرموده اند:
“یقینا زمانی بر مردم خواهد آمد که در آن زمان، انسان دیندار نمی‌تواند دین خود را سالم نگاه دارد؛ مگر آنکه از میان مردم بیرون رفته و از این کوه به آن کوه و از این لانه به آن لانه بگریزد؛ آنگونه که روباه برای سالم نگاه داشتن فرزندان خویش این گونه عمل می‌کند. ”
در این هنگام، اصحاب پرسیدند: “آن زمان، چه زمانی خواهد بود؟”
آن حضرت فرمود: “آن زمانی که وسائل زندگی جز از راه گناه و معصیت تأمین نمی‌شود و در این زمان است که بی همسر ماندن، حلال می‌گردد.”
اصحاب گفتند: “ای رسول خدا! شما ما را به ازدواج امر نموده اید، حال چگونه می‌فرمائید که ترک ازدواج، مطلوب می‌شود؟”
فرمود: “آری! (من دستور به ازدواج داده ام)، ولی آن زمان که پیش آید، انسان مسلمان به دست والدینش دین خود را از دست می‌دهد و اگر والدینش نباشند، به دست همسر و فرزندانش از راه دین منحرف می‌شود و اگر همسر و فرزند هم نداشته باشد، به دست خویشاوندان و همسایگانش از دین بیرون می‌رود.”
اصحاب گفتند: “ای رسول خدا! چگونه می‌شود که والدین و همسر و فرزندان و خویشان و همسایگان، سبب بی دینی انسان می‌شوند؟”
آن حضرت فرمود: “او را به سبب تنگدستی در امر معاش و تأمین وسائل زندگی، ملامت و سرزنش می‌کنند و او را به کارهائی وادار می‌کنند که از عهده اش بیرون است و سر انجام او را به وادی‌های هلاکت و تباهی می‌افکنند[3].”
اما در این آزمون، آنان که با سربلندی خارج گردند، مقامی بس بلند دارند، تا جائی که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) روزی در میان اصحاب خویش این گونه دعا نموده و 2 بار فرمود: “خدایا! برادران مرا به دیدار من برسان”
اصحاب گفتند: “ای رسول خدا! مگر ما برادران شما نیستیم؟”
حضرت فرمود: “نه، شما اصحاب و همراهان من هستید؛ برادران من، کسانی هستند در آخر الزمان که به من ایمان می‌آورند در حالی که مرا ندیده اند … هر یک از آنان چنان در دینش ثابت است که نگاه داشتن دین او از تراشیدن خارهای درخت قتاد[4]در تاریکی شب بسی دشوار تر است، یا همانند کسی است که آتش درخت غضا[5]– [6] را در دست گرفته باشد…”
آری، کسی که در شبی تاریک دست بالای شاخه ای پر از خارهای تیز -همچون سوزن- گذارده و دست خویش را به پائین بکشد؛ چقدر مشکل است؟ دشوار تر از آن، نگاه داشتن دین در آخر الزمان است.
اما در چنین زمانی، چه باید کرد؟ آن گونه که اهل بیت (علیهم السلام) خود به ما آموخته اند، در این دوران اگر چه باطل بسیار گسترش دارد، اما حقیقت نیز همچون آفتابی روشن است. بنابر این آنچه بیش از همه چیز از ما خواسته شده، تقوی، ورع و پرهیز از محرمات و دوری کردن از گناهان است؛ چرا که در غیر این صورت، غبار آلودگی بر فهم و درک انسان تأثیر می گذارد و مانع از شناخت و دیدن صحیح آفتاب حقیقت توسط او می گردد. لذا امام صادق(علیه السلام) فرمود: “بر شما باد پرهیز از گناه و راستگوئی و امانت داری و پاکدامنی[7].”
بر این اساس، باید باورمان شود که سرّ عدم تأثیر اعمال عبادی در روح ما، همین ناپرهیزی ما از گناه است. کما اینکه امام ششم به ما این گونه آموخت: “… بدان که آن تلاش و کوشش در امر عبادت که با ورع و پرهیز از گناه همراه نباشد، نفعی نخواهد داشت[8].”
در نتیجه، ما در زمان غیبت در یک صحنه بسیار دشوار امتحان قرار گرفته ایم. لذا مراقبت بسیار لازم است تا گوهر گرانبهای ایمانمان را سالم نگاه داریم و با جانی مطهر به انتظار موعود بنشینیم و باید باورمان شود: تا پاک نباشیم، به جایگاه پاکان راهمان نمی‌دهند.
«برگرفته از جزوه “آثار غفلت در عصر غیبت”، تألیف آیت الله سید محمد ضیاء آبادی (با اندکی تصرف)»
پاورقی ها:
[1] اصول کافی، جلد 1، صفحه 336
[2] همان
[3] منتخب الأثر، صفحه 437، حدیث 20
[4] قتاد نام درختی پر تیغ است
[5] غضا نام درختی است که چوب آن حرارت آتش را تا مدت زیادی در خود نگه می دارد و به زودی خاموش نمی شود. لذا ذغالی که از آن تهیه می شود، مطلوبیت دارد
[6] بصائر الدرجات، صفحه 84
[7] سفینة البحار، جلد 2، صفحه 643، ماده ورع
[8] اصول کافی، جلد 2، صفحه 76