“و پیامبر عرضه می‌دارد: پروردگارا ! قوم من قرآن را رها کردند.” [note]1- “و قال الرسول یا رب ان قومی اتخذوا هذا القرآن مهجورا”، (سوره فرقان، آیه 30)[/note]
بر اساس آیات قرآن کریم، این شکایتی است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در روز قیامت از امت خویش به درگاه الهی دارد. از آنجایی که قرآن کریم، کتاب و اساسنامه زندگى فردى و اجتماعى همه مسلمانان در همه روزگاران است، بی توجهی و متروک قرار دادن آن ،جفایی بس بزرگ است که عواقب آن دامنگیر همه امت اسلامی می‌شود.
با وجودی که توجه به قرآن در همه حال لازم است، اما اهتمام به قرآن و توجه به آن در بعضی اوقات خاص بیشتر مورد توجه قرار گرفته است که از جمله آنها، ماه مبارک رمضان است. امام باقر (علیه السلام) فرموده اند: “هر چیزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.”[note]2- “لکل شیء ربیع و ربیع القرآن شهر رمضان” (اصول کافی، جلد 2، صفحه 630- امالی صدوق، صفحه 115)[/note] لذا سزاوار است که در این ماه هر چه بیشتر بر ارتباط خود با قرآن کریم افزوده، آن را استحکام و استوارى بخشیم تا در سایر زمانها نیز با آن مانوس باقی بمانیم.
نقطه شروع این ارتباط، قرائت قرآن است که البته پاداش اخروى نیز دارد و روایات بسیارى در این باره آمده است. اما چشمگیرتر، آن است که ثواب خواندن هر یک آیه در ماه مبارک رمضان با خواندن تمام قرآن در غیر این ماه برابرى مى کند. [note]3- امالی صدوق، صفحه 155- عیون اخبار الرضا، باب 28، حدیث 53[/note]در حقیقت این از اختصاصات ماه مبارک رمضان است و یازده ماه دیگر چنین امتیازى ندارند؛ لذا مى توان گفت که قرآن و ماه مبارک رمضان ارتباطى گسترده و ناگسستنى دارند.
مرحله دوم و مهم تر از آنچه گفته شد و ارزشمندتر از قرائت آیات قرآن، فهم و درک معانى قرآن کریم است و این که بدانیم قرآن چه مى گوید و چه مى خواهد؟ وقتى انسان از راه مطالعه یا حضور در مجالس آموزش قرآن، معنى یک آیه را یاد بگیرد، ثواب بالایى را به دست آورده و البته این پاداش به پاس شناختى است که از آن آیه به دست آورده است. زمانى که انسان این مطالب نورانى را فرا گرفت و به این مرحله از شناخت رسید، در واقع این مرحله از خواندن قرآن بالاتر و پر ارزش تر است. کسى که در ماه مبارک رمضان با تأمل و تدبّر قرآن بخواند، بى شک ثواب او بیشتر از کسى است که به همان اندازه، اما بدون تأمل قرآن بخواند. جدای از این، با در نظر گرفتن حال و هواى معنوى این ماه و این که رمضان بهار قرآن است، تأمل و تفکر در آیات قرآن در این ماه به تمام معنا ارزشمند و کارآمد می باشد.
مرحله سوم که والاتر و برتر از دو مرحله پیشین است، آن که انسان به قرآن عمل کند؛ نهى قرآن را بشناسد و از آنها بپرهیزد و فرمان آن را به کار بندد. هر چند قرآن کریم با هیچ چیزى قابل مقایسه و تشبیه نیست، اما بنا به ضرورت و به منظور نزدیک شدن به ذهن، مى توان آن را به نسخه پزشک تشبیه کرد. به عنوان مثال، فرد بیمار براى درمان نزد پزشک مى رود و پزشک براى او نسخه اى مى نویسد. آن گاه براى گرفتن دارو به داروخانه مى رود. حال این پرسش پیش مى آید که آیا صِرف خواندن و دانستن نسخه و پى بردن به خواص داروها براى خوب شدن کافى است؟ به یقین پاسخ این خواهد بود که اقدام هاى یادشده، مقدمه است و براى نیل به سلامتى باید به دستور پزشک عمل کرد و از مواردى که منع کرده، پرهیز نمود. قرآن کریم نیز چنین است و باید به فرمان‌ها و بازداشتن هاى آن عمل کنیم و تمام دستورات آن را در زندگى خود به کار گیریم تا به سعادت دو جهان دست یابیم. بنابراین، قرآن پذیرى و عمل به آن، پس ازخواندن و فهمیدن قرار دارد و البته اهمیت عمل به قرآن بارها و بارها در روایات اهل بیت (علیهم السلام) آمده است.[note]4- پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: “من قرأ القرآن و لم یعمل به حشره الله یوم القیامة اعمی فیقول یا رب لم حشرتنیاَعمی و قد کنت بصیراً قال کذلک اتتک آیاتنا فنسیتها و کذلک الیوم تنسی”، ” کسی که قرآن را بخواند و به آن عمل نکند، خدا او را در روز قیامت کور محشور می‌کند، پس می‌گوید خدایا به خاطر چه مرا کور محشور کردی در حالی که من بینا بودم. خداوند متعال می‌فرماید: چگونه تو آیات ما را خواندی و آنها را به فراموشی سپردی، پس امروز نیز فراموش می‌شوی” (ثواب الاعمال، صفحه 286) و یا امیر المومنین (علیه السلام) فرمود: “الله الله فی القرآن لا یسبقکم بالعمل به غیرکم”، “توصیه می‌کنم شما را به قرآن، نباید در عمل به قرآن دیگران بر شما پیشی گیرند.” (نهج البلاغه، نامه 47)[/note]
اکنون که ماه بهار قرآن در پیش روی ما قرار گرفته است، فرصت مغتنمی است تا از لحظات پر برکت این ماه نهایت استفاده را برده و نه تنها با قرائت آیات قرآن و فراگیری مفاهیم آن، بلکه مهمتر از آن با عزم جدی در پیاده کردن معارف قرآن کریم در زندگی شخصی، خود را هر چه بیشتر به پروردگار مهربان نزدیک نماییم.
(برگرفته از جزوه “رمضان و شیوه بندگی”، دو سخنرانی از آیت الله سید صادق شیرازی (با برخی اضافات))
سایت رشد، حلول
ماه مبارک رمضان،
ماه خلوص و بندگی و بهار تلاوت و تدبر در قرآن
را به تمامی مسلمانان، به خصوص شما دوست گرامی تبریک می‌گوید.
پاورقی ها: