باسمه تعالی
“ما بطور حتم و بدون استثناء همگى شما را با ترس، گرسنگى و آفت در مال‌ها و جان‌ها و محصولات می‌آزماییم و تو اى پيامبر صابران را بشارت ده[1]”
بلاها و گرفتاری‌ها براى كسانى كه صبر می‌کنند و ايستادگى نشان می‌دهند، سودمند است و اثرات نيكى در آنان به وجود می‌آورد. از اين حيث و در چنين وضعى می‌توان به آنان مژده داد. زیرا این امر مقدمه‌ای است جهت افزایش قدرت روحی و تقویت اراده و بالا رفتن مراتب وجودی انسان ها.
خداوند متعال يکی از راه‌های تربيت و پرورش جان انسان‌ها را شدائد و سختی‌ها قرار داده است. گرسنگى، ترس، تلفات مالى و جانى و… سختی‌ها و بلاهایی است که انسان‌ها در طول زندگی خود به آن مبتلا می‌شوند.
از اين رو است كه گاهی وقتى خدا نسبت به بنده اى از بندگانش لطف مخصوصى دارد، بر اساس ظرفیت وجودی فرد، او را گرفتار سختی‌ها می‌کند. مانند مربى شنا كه شاگرد تازه كار خود را وارد آب می‌کند تا تلاش كند و دست و پا بزند و در نتيجه ورزيده شود و شناگرى را ياد بگيرد؛ خداوند هم برخی از بندگانى را كه دوست می‌دارد و می‌خواهد به كمال برساند، در بلاها غوطه‌ور می‌سازد. انسان اگر يك عمر درباره شنا كتاب بخواند، تا در آب نرود شناگر نمی‌شود؛ زمانى شناگرى را می‌آموزد كه عملا در آب قرار گيرد و مبارزه با غرق شدن را تمرين كند و احياناً خود را با خطر غرق شدن در صورت دير جنبيدن مواجه ببيند. انسان بايد در دنيا سختی‌هایی ببيند تا پخته و كامل گردد.
سختى و گرفتارى، هم تربيت كننده و هم بيدار كننده است. سختى، بيدارسازنده و هوشياركننده انسان‌هاى خفته و تحريك كننده عزم‌ها و اراده‌هاست. شدائد و سختی‌ها همچون صيقلى كه به آهن و فولاد می‌دهند، هر چه بيشتر با روان آدمى تماس گيرد او را مصمم‌تر و فعال‌تر و برّنده‌تر می‌کند ؛ زيرا خاصيت حيات اين است كه در برابر سختى مقاومت كند و به طور خودآگاه و يا ناخودآگاه آماده مقابله با آن گردد. انسان‌هایی كه در دامان سختي‌ها و شدائد به سر می‌برند و در برابر آن ها صبر و استقامت می‌کنند؛ نيرومند و با اراده مى‌گردند.
در همین زمینه روايت شده است كه محموله پارچه‌ای که برای حضرت جواد (علیه السلام) بود و براى ایشان می‌آوردند، در راه مورد سرقت قرار گرفت. فردی كه بار را می‌آورد در نامهاى ماجرای سرقت را به آن حضرت نوشت. امام جواد (علیه السلام) در جواب به خط خويش مرقوم فرمود: “جان‌ها و مال‌هاى ما از موهبت‌هاى گواراى خداوند و امانت و سپرده اوست. آنچه از آن بهره‌مند شويم مايه شادى و خوشى است و آنچه از آنها را هم ببرند (براى ما) مزد و ثواب است. پس هر كه بيتابی‌اش بر شكيباييش چيره آيد مزدش تباه شده و پناه بر خدا از آن[2].”
چه نيکوست با تأسی به رفتار حضرت جواد (علیه السلام) در ماجرای مذکور بر بلاها صابر باشيم و مشمول بشارت الهی در خصوص صابران قرار گيريم.
(برگرفته از “عدل الهی”، تاليف: “استاد شهید مرتضی مطهری” (همراه با تلخیص و اضافات))
پاورقی‌ها:
[1] (سوره بقره، آیه 155)
[2] (تحف العقول، صفحه 456)