یکى از نعمت‌هاى بزرگ اعطا شده به ما انسان‌ها، نعمت زبان و نطق و بیان است. حکما بیشترین فرق انسان از سایر جانداران را همان نطق و بیان دانسته‏‌اند. زیرا سخن‌گفتن انسان که از روى فهم و درک است بهترین مظهر و نیکوترین نماینده تعقل و فکر انسان است.

به موجب همین قوه بیان است که آدمیان مقصود خود را به یکدیگر مى‌‏فهمانند و هم دیگر را از فکر و حالت خود آگاه مى‌‏سازند. به موجب همین قوه بیان است که علم از فردى به فردى و از نسلى به نسلى منتقل مى‏‌گردد. اگر این قوه نمی‌بود براى بشر زندگى اجتماعى مقدور نبود.

اما همین زبان که یکی از بزرگ‌ترین نعمت‌های الهى است، اساس بزرگ‌ترین گناهان نیز مى‏‌باشد.

امام پنجم، حضرت باقرالعلوم (علیه السلام)، در این رابطه فرموده‌اند: “هیچ‌ فردی از گناهان سالم نمی‌ماند، مگر این‌که زبانش را نگه دارد.”1

در شمار گناهانی که زبان به تنهایی می‌تواند انجام دهد گاهی به عدد هفتاد هم اشاره شده است. زیرا دروغ و تهمت، غیبت و سخن‌چینى، شماتت و دشنام و … که هر کدام از اینها یکى از گناهان کبیره به شمار مى‏‌رود، ناشى از زبان است.

باید از این نعمت الهیِ به ظاهر کوچک که خداوند آفریده است، مراقبت کنیم و از آن برای کشف حقیقت استفاده کنیم نه پوشانیدن حقیقت؛ مراقب باشیم وسیله هدایت و راهنمایى مردم واقع شود نه وسیله ضلالت و گمراهى و نفاق و دورویى.

از این رو امام باقر (علیه اسلام) در بیانی به نقل از اباذر غفاری فرمودند: “این زبان کلید هر خیر و شر است، پس سزاوار است مؤمن از زبان خود محافظت کند؛ همان‌گونه که از طلا و نقره خود محافظت می‌کند.”2

)برگرفته از کتاب “حکمت ها و اندرزها”، تألیف: “استاد شهید مرتضی مطهری” (با اندکی تلخیص و تغییر))

پاورقی‌ها:

  1. 1ـ لا یسلم احد من الذنوب حتی یخزن لسانه  (تحف العقول، صفحه 298)
  2. 2ـ إِنّ هذا اللسان مفتاح کلّ خیرٍ و شر فینبغی للمؤمنِ أن یختم على لسانه کما یختم على ذهبه و فضّته (امالی مفید، صفحه 180)