«کار و کوشش» 

اسلام پیوسته مردم را به کار دعوت و تشویق نموده‌ است تا مردم در زندگی، افرادی مثبت و تأثیرگذار بوده و از کوشش و نشاط برخوردار باشند و بتوانند به دیگران بهره رسانند و خود نیز بهره گیرند. اسلام زندگی کسل و تنبلی در کار – که باعث رکود اقتصادی و گسترش فقر و نیازمندی در کشور می‌‌شود – را نپسندیده‌ است. از پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و جانشینان ایشان (علیهم ‌السلام) در تشویق به کار، بیانات فراوانی نقل شده است و صفات ارزشمندی برای فردی که کار می‌کند بیان شده است. پیامبر اکرم (صلّی الله  علیه و آله و سلّم) می‌فرمایند: “عبادت دَه جزء است که نُه جزء آن در کار و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال است.”¹ همچنین امام کاظم (علیه ‌السلام) در همین زمینه می‌فرمایند: “حقیقتا خداوند بنده پُرخواب و بى‌کار را دوست ندارد.”²

اهل بیت پیامبر (علیهم‌السلام) نیز، همواره در زندگی خود کار و تلاش می‌کردند و در این زمینه اسوه خوبی برای پیروان خود بودند. امام کاظم (علیه‌السلام)، خود، شخصا برای تأمین هزینۀ زندگی خانواده‌شان کار و تلاش می‌نمودند.

یکی از یاران امام کاظم (علیه‌السلام) به نام حسن بن علی نقل می‌کند که ابوالحسن موسی (علیه‌السلام) را در میان زمینی که متعلق به ایشان بود، مشاهده کرد در حالیکه پاهای امام (به خاطر فعالیت) خیس عرق بود. او به امام عرض کرد: “فدایت شوم، کارگرها کجایند که شما کار می‌کنید؟” امام (علیه‌السلام) فرمودند: “کسی که بهتر از من و پدرم بود، به دست خود در مزرعۀ خویش کار می‌کرد.” حسن بن علی پرسید:” آنکه از شما و پدرت بهتر بود کیست؟” امام فرمودند: “رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و همۀ پدرانم، که همه به دست خود کار می‌کردند. کار، روش پیامبران و فرستادگان خدا و شایستگان است.”³

امام (علیه‌السلام) بدین وسیله به او و به ما، هم اهمیت تلاش و کوشش برای کسب رزق و روزی را آموختند و هم آموختند که هر شخص در هر مقامی که باشد، موظف به کار کردن است، تا خود و عائله‌اش را از مردم بی‌نیاز گرداند.

(برگرفته از کتاب “تحلیلی از زندگانی امام کاظم (علیه السلام)”، تألیف “باقر شریف قرشی” به ترجمه “محمد رضاعطایی” (با اندکی تغییر))

پاورقی‌ها:

1. 1- “الْعِبَادَهُ عَشَرَهُ أَجْزَاءٍ تِسْعَهُ أَجْزَاءٍ فِی طَلَبِ الْحَلَال”، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج‏13، ص 12.
2. 2- “ان الله تعالى لیبغض العبد النوام، ان الله لیبغض العبد الفارغ”، وسایل الشیعه ج 17 ، ص 58 ، ح 21972، کافی ج 5 ص84 ح 2.
3. 3- “وَ رُوِیَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ رَأَیْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع یَعْمَلُ فِی أَرْضٍ لَهُ وَ قَدِ اسْتَنْقَعَتْ قَدَمَاهُ فِی الْعَرَقِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَیْنَ الرِّجَالُ فَقَالَ یَا عَلِیُّ عَمِلَ بِالْیَدِ مَنْ هُوَ خَیْرٌ مِنِّی وَ مِنْ أَبِی فِی أَرْضِهِ فَقُلْتُ لَهُ مَنْ هُوَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ آبَائِی ع کُلُّهُمْ قَدْ عَمِلُوا بِأَیْدِیهِمْ وَ هُوَ مِنْ عَمَلِ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ الصَّالِحِینَ”. من لا یحضره الفقیه 3/53.