ما شیعیان امامیه، دو حادثه‏ ی تاریخی- مذهبی داریم که همیشه و همه ساله ذکر و یاد آن دو را تجدید می‏کنیم و البته بایسته نیز چنین است که با منتهای توان خود در زنده نگاه‏داشتن آن دو حادثه کوشا باشیم. این دو حادثه، یکی واقعه ‏ی عاشورا و شهادت امام حسین (علیه ‏السلام)  و دیگری ایام شهادت جانگداز حضرت صدیقه‏ ی کبری‏(سلام‏ الله‏ علیها) است.

شاید در ذهن کسانی که آشنایی کافی با معارف و اعتقادات شیعه ندارند، این توهم پیش بیاید که تجدید خاطره‏ ی حوادث غم‏انگیز گذشته ‏ی تاریخ چه ضرورت و فایده‏ای دارد؟ چه بسا که سبب تولید تفرقه و اختلاف و تشتت در میان امت اسلامی گردد.

در پاسخ به این توهم می‏گوییم: اگر آن حوادث و وقایع گذشته فقط جنبه‏ی تاریخی داشته باشند، البته تجدید خاطره ‏ی آن‏ها نه ضرورتی دارد و نه فایده‏ ی مهمی به دنبال خواهد داشت. اما اگر آن وقایع با عقاید مذهبی ارتباط داشته باشند چه؟ اگر  مردمی بر اساس آن حوادث و وقایع، اعتقاداتی به دست آورده باشند، تکلیف چیست؟ آن هم اعتقاداتی که برای آنان جنبه‏ ی اساسی داشته و در زندگی دنیوی و نیز کسب سعادت اخروی آنان اثر مستقیم دارد. از همین‏روست که تحقیق و تتبع در تاریخ دو گروهی که در پانزده قرن قبل در رأس امت اسلامی قرار گرفتند و مکاتب “امامت” و “خلافت” را ایجاد کرده و خود را مرجع دینی امت معرفی کرده‏ اند، به حکم عقل برای انسان حق ‏طلب و دین‏ خواه ضروری و لازم می‏شود و در زمره‏ ی واجبات عقلی قرار می‏گیرد. قرآن کریم نیز در این باره می‏فرماید:

«… پس آیا آن کس که هدایت به سوی حق می‏کند شایسته‏ و سزاوار پیروی کردن است، یا او که خویش نیز نیازمند هدایت است ( تا راهنمایی نشود، راه نمی‏یابد)؟ پس شما را چه شده است؟! چگونه داوری می‏کنید؟»1

از سوی دیگر بررسی فرمایشات و توصیه‏ های به جا مانده از شخص رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)، نشان‏ می‏دهد که رعایت حقوق اهل ‏بیت پیامبر در میان مجموعه‏ ی سخنان ایشان جایگاه والایی دارد و در نتیجه می‏توان گفت که مهرورزی به اهل بیت(علیهم السلام) به عنوان بارزترین مصداق رعایت حقوق ایشان، از اهمیت بی‏نظیری برخوردار است. توصیه‏ های اکید رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) به رعایت حقوق اهل بیت(علیهم السلام) از یک سو و احادیث متواتری که حاکی از منزلت والای مهرورزی به اهل بیت(علیهم السلام) است از سویی دیگر، سبب شده است تا محبت و مودت به آن بزرگواران مورد توجه ویژه‏‏ ی پیروان راستین اسلام قرار گیرد. پیامبر اکرم (صلی ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله ‏و سلم) در آخرین توصیه ‏های خود ادامه ‏ی روش و مشی خود درباره‏  اهل بیت(علیهم السلام) را به دیگران توصیه کردند.2 ایشان در جایی دیگر بهترین فرد امت را پس از خود، بهترین ‏شان برای اهل بیت(علیهم السلام) عنوان کردند3 و در حدیث معروف ثقلین، عترت و قرآن را دو شی گرانبهاء، همسنگ و جدایی ‏ناپذیر قلمداد کردند و نسبت به رعایت توامان هر دو  توصیه‏ ی اکید فرمودند.4

اما در این میان نیز فاطمه زهرا(علیها السلام) جایگاه ویژه ای دارد. این حدیث به طور متواتر از طریق شیعه و اهل سنت نقل شده است که پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) درباره‏ی حضرت زهرا(علیها السلام) فرمودند: « فاطمه بزرگ و بانوی زنان جهانیان است.» 5و یا آنکه درباره‏ ی قرب به حق تعالی و تقرب در پیشگاه حضرت باری فرمودند:« یا فاطمه، به راستی که خدای تعالی به خاطر خشم تو خشم می‏کند و برای رضا و خشنودی تو خشنود و راضی می‏گردد.»6و شدت علاقه ‏ی آن حضرت به ایشان در حدی بود که بارها می‏فرمودند: « فاطمه، پاره‏ی تن من است»7 و در برخی از منابع جمله‏ ی ذیل نیز افزوده شده است که فرمودند: « و او  همان جان و دل من است که در سینه ‏ام قرار دارد و نیز نور چشم و میوه‏ ی دل من است.»8 همچنین رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) به طور ویژه‏ای نسبت به رعایت و احترام به شخص حضرت زهرا(علیها السلام) سفارش فرموده‏ بودند و این موضوع را از طریق رفتار، 9گفتار و القابی 10که به ایشان اختصاص داده بودند، برای همگان به نمایش گذاشتند.

از همین روست که علما و مورخین همگی بر این مطلب اتفاق نظر دارند که یکی از مصادیق بارز مهرورزی به اهل بیت(علیهم السلام)، مهرورزی به حضرت فاطمه (سلام ‏الله‏ علیها) است و این نه سخن شیعه که مفسران بزرگ اهل سنت نیز در ذیل آیه ‏ی 23 سوره‏ ی شوری 11به آن اشاره می‏کنند و ایشان را مصداق لفظ “آل” می‏دانند. 12

حال ممکن است در بعضی از اذهان این سئوال مطرح شود که آیا به راستی حضرت فاطمه سلام ‏الله ‏علیها، پس از رحلت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)، از طرف دستگاه حاکم مورد ایذاء و ستم قرار گرفته است؟ جواب این سئوال در رجوع به کتب معتبر تاریخی که از مورخان شیعه و سنی به جای مانده و در آن اتفاقات پس از رحلت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) بیان شده است، قابل دستیابی است. مطالعه‏ ی این کتب روشن می‏ کند آن حضرت در تمام مدت عمر کوتاه خود پس از رسول الله‏ (صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله‏ و سلم) ، پیوسته از ظلم و ستم ‏های متصدیان امر حکومت گله‏ مند و آزرده خاطر بوده ‏اند تا آنجا که فرموده‏ اند: «آن‏چنان مصائب گوناگون بر من فروریخت که اگر بر روزهای روشن ریخت می‏شد، به شب‏های تار بدل می‏گردیدند.» 13و یا در پاسخ ام ‏سلمه که جویای حال ایشان شده بود، به صراحت فقدان پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و ظلم به وصی‏ ایشان را مایه‏ ی ناراحتی خود اعلام کردند و نفاق در دین و انتقام‏ جویی نسبت به افتخارات حضرت علی (علیه‏السلام) را عامل این حوادث برشمردند.14 همچنین نگاهی کوتاه و گذرا به خطابه‏ ی آتشین و پر سوز و گداز آن حضرت در مسجد و در مجمع عمومی مهاجرین و انصار، نشان می‏دهد که ایشان رئیس حکومت را چگونه به صحنه ‏ی محاکمه می‏ کشند و انحراف و نادرستی رفتار آنان را به همگان نشان می‏ دهند.

و سرانجام پس از آنکه ظالمان را بر اریکه‏ ی قدرت و مردمان را بی اعتنا نسبت به انحراف در مسیر دین می‏بینند، به نشانه ‏ی اعتراض و برای ابلاغ آزردگی خویش به تاریخ، به حضرت علی (علیه‏السلام) وصیت می‏ کنند که تمام مراسم کفن، نماز، تشیع و دفن را مخفیانه به انجام برسانند و محل دفن‏شان را نیز از عموم پنهان سازند15 تا تاریخ خود در این‏باره قضاوت کند که چرا رغم تمام توصیه‏ ها و سفارشات، فرجام کار تنها یادگار پیامبر اسلام چنین شد؟16

3 جمادی الثانی ، سالروز شهادت مظلومانه

اسوه تمام عیار مکارم و قـله رفیع فضائل ، دخت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)،

حضرت فاطمه زهرا (سلام ‏الله ‏علیها)،

بر تمام دوستداران خاندان نبوت تسلیت باد.

به همین مناسبت از شما را دعوت به شنیدن فایلی صوتی می کند. به این منظور می توانید اینجا را کلیک کنید.

1385/4/9

پاورقی ‏ها:

  1. 1.  “…ا فمن یهدی الى الحق احق ان یتبع امن لا یهدی الا ان یهدى فما لکم کیف تحکمون” (سوره‏ی یونس، آیه‏ی 35)
  2. 2.  آخر ما تکلم به الرسول (صلی الله علیه و آله و سلم) : أخلفونی فی أهل بیتی ( مجمع الزوائد، جلد 9، صفحه‏ ی 163؛ صواعق المحرقه، صفحه‏ ی 90 و صفحه‏ ی 136)
  3. 3.   قال رسول الله (صلی‏الله ‏علیه‏ و‏ آله ‏و سلم): “خیرکم خیرکم لأهلی” (فیض‏ القدیر، جلد3، صفحه‏‏ ی 497)
  4. 4. قال رسول الله (صلی‏ الله‏ علیه ‏و ‏آله ‏و سلم): “انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی ابدا” (صحیح مسلم، جلد 7، صفحه‏ی 123، چاپ قاهره، سال 1334 ه.ق.)
  5. 5.  قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): “فاطمه سیده نساء العالمین” ( فضائل الخمسه من الصحاح السته، جلد3- احقاق‏ الحق، جلد 10و بحارالانوار جلد43.)
  6. 6.  قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : ” یا فاطمه إن الله لیغضب لغضبک و یرضی لرضاک” (ذخایر العقبی، صفحه ی 39-  مستدرک حاکم، جلد 3، صفحه‏ ی 153- اسدالغابه، جلد5، صفحه ‏ی 522- بحارالانوار، جلد 43، صفحه‏ ی 19 به بعد)
  7. 7.   قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : ” فاطمه بضعه منی” ( صحیح مسلم، جلد 7، صفحه‏ی 140- صحیح ترمذی، جلد 2، صفحه‏ ی 319 – مستدرک حاکم، جلد 3، صفحه‏ی 153)
  8. 8. “و هی قلبی الذی بین جنبی و هی نور عینی و ثمره فؤادی” (بحارالانوار، جلد 43، صصفحات 24 و 80)
  9. 9.  رفتارهای حاکی از ارتباط خاص و فراتر از رابطه‏ ی پدر و فرزندی میان پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و حضرت زهرا (سلام ‏الله ‏علیهما)، فراوان گزارش شده است. از جمله‏ ی آنها می‏توان به مورد ذیل اشاره کرد که ابن مغازلی در صفحه ی 364، کتاب مناقب آورده است. پس از نزول آیه 24 سوره‏ ی نور که طی آن خداوند به مسلمانان دستور می‏دهد تا پیامبر را با لقب و بصورتی محترمانه یاد کنند، حضرت زهرا (علیها السلام)  نیز در ملاقات با ایشان از لفظ « یا رسول‏ الله» استفاده کردند. اما پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) ضمن بوسیدن حضرت فاطمه (علیها السلام) از ایشان خواستند که همچون گذشته با عبارت «ای پدر!» ایشان را خطاب کنند،  زیرا این کلمه در قلب ایشان محبوب‏تر و در پیشگاه خدا پسندیده ‏تر است.
  10. 10. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) شخصا کنیه‏ ی «ام ابیها» را برای حضرت فاطمه (علیها السلام) انتخاب کردند و این را شیعه و اهل سنت هر دو عنوان کرده‏ اند. نگاه کنید به کشف‏ الغمه، جلد 2، صفحه ‏ی 88 – الاصابه، جلد 4، صفحه ‏ی 365، چاپ مصر.
  11. 11. “… قل لا اسئلکم علیه اجرا الا الموده فی القربى …”
  12. 12- به عنوان مثال زمخشری می‏ گوید:« تردیدی نیست که وابستگی و ارتباط فاطمه، علی، حسن و حسین (علیهم ‏‏السلام) با رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، شدیدترین و محکم‏ترین روابط است و این یقین مانند یقینی است که در مورد نقل متواتر وجود دارد. بنابر این شایسته است که ایشان را همان آل رسول الله بدانیم.» (تفسیر الکشاف، ذیل آیه‏ی 23 سوره ‏ی شوری.)
  13. 13. صبت علی مصائب لو انها صبت علی الأیام صرن لیالیا
  14. 14.  بحارالانوار، جلد 43، صفحات156 و 157.
  15. 15. بحارالانوار، جلد 43، صفحات 192، 193 و 214.
  16. 16. در تهیه این مناسبت نامه از : ” صفیر هدایت”، سلسله مباحث معارفی حضرت آیه ‏الله ضیاء آبادی، جزوه‏ ی شماره‏ ی 28- کتاب ” زندگانی حضرت فاطمه (سلام‏ الله‏ علیها) و دختران ایشان” ، تألیف : ” سید هاشم رسولی محلاتی”  و جزوه “تا ابد اندوه”( نگاهی به دلایل سوگواری شیعیان در ایام فاطمیه)، به اهتمام سید مجتبی موسوی‏راد ، استفاده شده است .