امامان شیعه در اکثر دوران حیاتشان تحت فشارهای حکومت‌های وقت قرار داشتند. امام عسکری (علیه السلام) در سنین نوجوانی به همراه پدرشان امام هادی (علیه السلام) تحت فشار خلیفه‌ی عباسی از مدینه به سامرا منتقل شدند و در محدوده‌ی پادگانی (عسکر)، تحت کنترل دستگاه خلافت سکونت یافتند. دوران امامت ایشان پس از شهادت پدرشان امام هادی (علیه السلام) شش سال به طول انجامید. امام در طی این شش سال، سه سال را در زندان بودند و سه سال دیگر در اکثر اوقات تحت نظارت شدید قرار داشتند. به عنوان مثال، امام می‌بایست هر هفته روزهای دوشنبه و پنج شنبه به دربار خلیفه عباسی حاضر می‌شدند.[note]1- المناقب ابن شهر آشوب، ج 4، صفحه 434 ، غیبت شیخ طوسی، صفحه 29[/note]
ابو هاشم جعفری[note]2- ابو هاشم جعفری از نسل جعفر طیار و اهل بغداد بود و از چهره های بسیار درخشان و گرانمایه شیعه و از یاران بسیار صمیمی امام جواد و امام هادی و امام عسکری (علیهم السلام) به شمار می رفت و نزد آنان مقام و منزلت والایی داشت.[/note]می‌گوید: “ما چند نفر در زندان بودیم که امام عسکری (علیه السلام) و برادرشان جعفر را وارد زندان کردند. برای عرض ادب و خدمت، به سوی حضرت شتافتیم و گرد ایشان جمع شدیم. در زندان، مردی بود که ادعا می‌کرد از علویان (از نسل علی‌بن‌ابی‌طالب (علیهما السلام)) است. امام (علیه السلام) متوجه حضور وی شد و گفت: “اگر در جمع شما فردی که از شما نیست، نمی‌بود، می گفتم چه زمانی آزاد می‌شوید.” آن‌گاه به آن مرد اشاره کرد که بیرون رود و او بیرون رفت. سپس فرمود: “این مرد از شما نیست. از او برحذر باشید. او گزارشی از آن‌چه گفته‌اید، برای خلیفه تهیه کرده که هم‌اکنون در میان لباس‌های اوست. یکی از حاضران او را تفتیش کرد و گزارش را که در لابلای لباس پنهان کرده‌بود، کشف کرد. این فرد مطالب مهم و خطرناکی درباره ما نوشته بود.”[note]3- ابن صباغ مالکی، الفصول المهمه، ط قدیم، ص 304-شبلنجی، نور الابصار، قاهره، مکتبه المشهد الحسینی، ص 166-علی بن عیسی الاربلی، کشف الغمه، تبریز، مکتبه بنی هاشمی، 1381 ه. ق، ج 3، ص 222-طبرسی، اعلام الوری، ط 3، دار الکتب الاسلامیه، ص 373-ابن شهر اشوب، مناقب آل ابی طالب، قم، کتابفروشی مصطفوی، ج 4، ص 427 و 428.[/note]
راوی دیگری نقل می‌کند: “روزی در خیابان منتهی به بازار نشسته بودم. ناگهان امام حسن عسکری (علیه السلام) را دیدم که به سوی دروازه‌ی شهر حرکت می‌کرد. در دلم گفتم: خوب است فریاد کنم که: مردم! این حجت خدا است، او را بشناسید. ولی با خود گفتم در این صورت مرا می‌کشند! امام وقتی به کنار من رسید و من به او نگریستم، انگشت سبابه را بر دهان گذاشت و اشاره کرد که سکوت! من به سرعت پیش رفتم و بوسه بر پاهای او زدم. فرمود: “مواظب باش! اگر (حقیقت جایگاه اهل بیت (علیهم السلام)) فاش کنی، هلاک می‌شوی!” شب آن روز به حضور امام (علیه السلام) رسیدم. فرمود: “باید رازداری کنید و گرنه کشته می‌شوید. خود را به خطر نیندازید.”[note]4- مسعودی، اثبات الوصیه، الطبعه الرابعه، نجف، المکتبه الحیدریه، ص 243.[/note]
با وجود تمامی این شرایط سخت و فشارها، امام (علیه السلام) اقدامات مهم و بسیار تأثیرگذاری را برای حفظ و تداوم شیعه به کاربردند. امام عسکری (علیه السلام) اصحاب خود را به طور ویژه به نوشتن کتب ترغیب می‌کردند، که نتیجه‌ی کتابت‌ها تا 118 کتاب حدیثی گزارش شده‌است[note]
5- برای مظالعه بیشتر در این خصوص به این مناسبت‌نامه مراجعه کنید:
یکی دیگر از اقدامات امام عسکری (علیه السلام) نگارش نامه برای شیعیان بوده‌است. با توجه به موانعی که برای درک محضر امام (علیه السلام) وجود داشت، امام (علیه السلام) برای حفظ ارتباط و گسترش معارف تشیع و ارتقای سطح علمی و سازندگی شیعیان، نامه‌های فراوانی نوشته‌اند که ارسال همین نامه‌ها نیز با دشواری و صعوبت‌های خاص همراه بوده‌است.
داود بن اسود، خدمت‌گزار امام (علیه السلام) که مأمور هیزم‌کشی و گرم کردن حمام خانه‌ی حضرت عسکری )علیه السلام( بود، می‌گوید: “امام حسن عسکری (علیه السلام) به من گفت: “این چوب را بگیر و نزد عثمان‌بن‌سعید[note]6- عثمان بن سعید از اصحاب امام هادی (علیه السلام)، امام حسن عسکری (علیه السلام) و امام مهدی (علیه السلام) بود. عثمان بن سعید پس از شروع امامت امام مهدی (علیه السلام) و در دوران غیبت صغری تا پایان عمرش نائب خاص امام بود.[/note] ببر.” من چوب را گرفته، روانه شدم. در راه به یک سقّا برخوردم. قاطر او، راه مرا بست. سقا از من خواست حیوان را کنار بزنم. من چوب را بلند کردم و به قاطر زدم. چوب شکست و من وقتی محل شکستگی آن را نگاه کردم، چشمم به نامه‌ای افتاد که در داخل چوب بود.”[note]7- ابن شهرآشوب مازندرانى، مناقب آل أبی طالب (ع)، ج ۴ ص ۴۲۷، مؤسسه انتشارات علامه قم[/note]
با وجود تمامی این سختی‌ها، امام نامه‌های فراوانی به مناطق مختلف و شهرهای محل تجمع شیعیان نظیر مردم مدینه، قم و نیشابور ارسال کردند که برخی از آنها کاملا ثبت شده است[note]8- معادن الحکمه فی مکاتب الائمه، فیض کاشانی، ص 264.[/note] و [note]9- بحارالانوار، ج 50، ص 317[/note] و بدین وسیله پایه‌های تشیّع را در شهرهای مختلف مستحکم‌تر نمودند.
سایت رشد، فرا رسیدن 8 ربیع الثانی، سالروز ولادت
بنده خالص الهی و پیشوای برگزیده و هدایت‌گر، پیشوای یازدهم شیعیان
امام حسن بن علی العسکری (علیهم السلام)
را به تمامی مسلمانان، به خصوص شما دوست عزیز، تبریک و تهنیت می‌گوید.
پاورقی‌ها:
