راوی می‌گوید:
خدمت امام کاظم (علیه السلام) رسیدم و عرض کردم:
“همسر من و همسر ابن مارد برای شرکت در مجالس عزا از خانه خارج می‌شوند و من آن دو را نهی می‌کنم. اما همسرم در پاسخ می‌گوید: اگر رفتن ما حرام است، بگو تا نرویم و اگر حرام نیست، پس چرا ما را منع می‌کنی؟! بنابر این اگر کسی از ما چشم از این جهان فرو بندد، دیگر کسی در مجلس عزای ما شرکت نمی‌کند!”
امام هفتم(علیه السلام)، در پاسخ فرمود:
“تو درباره حقوق اجتماعی از من سوال کردی. پدرم [امام صادق (علیه السلام)] همواره مادر و همسرشان را (به خانه‌های مردم مدینه جهت شرکت در عزای آنها) می‌فرستادند تا حقوق ایشان را ادا کنند…”[note]1- اصول کافی، جلد 3، صفحه 217[/note]
اگر در این روایت کوتاه اندکی تامل کنیم و با هم آن را بررسی کنیم، متوجه مفاهیم بلند و قابل تاملی در کلام امام (علیه السلام) خواهیم شد. از آن جمله، این که:
1ـ شرکت در مجالس دیگران از حقوق اجتماعی است؛ از این رو به منظور ادای حق و دِین باید در مراسم عزای دیگران شرکت کنیم که این رفت و آمدها و تسلیت گفتن‌ها نوعی حق محسوب می‌شود.
2ـ می‌بایست در مراسم عزاداری دیگران شرکت کنیم تا دیگران در مراسم ما شرکت کنند و این در زمره آداب مکتب اهل بیت (علیهم السلام) است.
3ـ ادای این حق اجتماعی، برنامه‌ای مستمر بوده است؛ زیرا که امام کاظم (علیه السلام) فرمود: “پدرم امام صادق (علیه السلام) همواره مادر و همسرشان را (به خانه‌های مردم مدینه جهت شرکت در عزای آنها) می‌فرستادند.”
4ـ باید دقت کنیم که امام صادق (علیه السلام) نمی‌فرمود تا خادمه ایشان برود و در فلان مجلس عزا شرکت کند؛ بلکه مادرشان را با آن مقام عالی به مجالس عزای اهل مدینه می‌فرستادند. این بیانگر اهمیت مطلب و نشان دهنده وجود حق و حقوق اجتماعی است و این آداب بایستی در میان مردم مراعات شود.
حال اگر در میان مردم، چنین حق و حقوقی وجود داشته باشد که ائمه (علیهم السلام) به ادای آنها تشویق می‌کرده اند، درباره مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) چه حقوقی بر گردن ماست؟ ما که بر آنیم حقوق اهل بیت (علیهم السلام) را ادا کنیم، چگونه باید رفتار کنیم؟
(برگرفته از کتاب “ناگفته هایی از حقایق عاشورا”، تالیف: “آیت الله سیدعلی حسینی میلانی”)
پاورقی:
