امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

«هنگام ذبح قربانی، گلوی هوای نفس و طمع را قطع کن.»1

از این بیان و نظایر آن بدست می‌آید که ذبح قربانی، رمزی از تهذیب روح و تطهیر قلب از رذائل اخلاقی است که مردان خدا و سالکان راه فضیلت و تقوا، پس از یک عمر مجاهده و جنگ با وسواس شیطان و هوسهای فتنه انگیز نفس اماره، موفق به غلبه بر تمایلات افراطی نفس می‌شوند و او را از پای درمی‌آورند. در نتیجه هم خود از شر جنایات نفس راحت می‌گردند و هم دیگران از خطرات هواپرستی‌ها و هوس‌بازیهای آنان مصون و محفوظ می‌مانند. چنانچه امیرالمومنین در توصیف آن دسته از تربیت یافتگان در مکتب دین می‌فرمایند:

«(مرد خدا شناس آخربین در اثر مجاهده و ریاضت دادن نفسش، انسانی شده که) شهوتش مرده و خشمش فرو نشسته است، مردم پیوسته به خیر و صلاح او چشم دوخته‌اند و از شر و بدیهایش آسوده گشته‌اند.»2

پس بنا بر این روز عید قربان، روز جشن شرف برای عالم انسان است یعنی روزی است که انسان به شرف عالی ترین درک خود رسیده و در پرتو نور معرفت و شناسایی مبدأ اعلی عملاً دنیا را فدای خدا کرده و کالای اندک را با نعمت جاودانه، معاوضه نموده است.

و لذا مقتضی است که عالم انسانی این روز را جشن بگیرند؛ هم برای اعلام این درجه از ارتقاء روحی و ارتقاء فکری و هم به افتخار آن دو انسان نمونه و دو سرمشق عالی توحید، (حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل (علیهما سلام)) که با عمل اعجاب بر انگیز خود دیده دنیای مادی را در برابر آفتاب روح الهی خود خیره ساختند و سند زنده ای به دست جهانیان دادند که علیرغم تصور آنان، انسان یک حیوان دو پا که کار او همه‌اش خور و خواب و خشم و شهوت است، نمی‌باشد؛ بلکه او موجودی بسیار عالی و دارای استعدادی فوق العاده عظیم است که می‌تواند در دامن تربیت وحی و نبوت پیامبران و رجال آسمانی، به جایی برسد که دل به جمال مبدأ اعلای هستی داده و در راه او از جان خود و عزیزترین کسانش بگذرد و خون خود و عزیزانش را بی‌دریغ بریزد.

«برگرفته از کتاب حج برنامه تکامل، تألیف آیت الله ضیاء آبادی (با اندکی تصرف) »

عید سعید قربان،

عید طاعت و عید خلوص و گاه قدم گذاردن در مسیر قرب الهی،

بر تمامی پیروان آیین ابراهیمی فرخنده باد.

پاورقی‌ها:

  1. 1-«و اذبح حنجره الهوی و الطمع عند الذبیحه» (مصباح الشریعه، باب 21).
  2. 2- «میته شهوته، مکظوما غیظه، الخیر منه مأمول و الشر منه مأمون» (نهج البلاغه، خطبه 184).