در اول ذیقعده سال 173 هجری قمری، شهرمدینه به وجود مقدس حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها ) زینت یافت.1 پدر بزرگوارشان حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) و مادرگرامیشان حضرت نجمه خاتون بودند.

بعد از برادر گرامیشان حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) ، ایشان دومین و آخرین فرزند از حضرت نجمه خاتون بودند و آن حضرت در میان فرزندان امام کاظم (علیه السلام)، بعد از امام رضا (علیه السلام)، از بالا ترین مقام و منزلت برخوردار هستند.2

یکسال بعد از اینکه امام رضا (علیه السلام) به اجبار مامون به خراسان هجرت کردند، (در سال201  هجری قمری)، حضرت معصومه (سلام الله علیها) به شوق دیدار برادر به همراه برادران و جمعی از نزدیکان خود از شهر مدینه به سمت مرو حرکت نمودند.

درمیان راه وقتی که آن حضرت به شهر ساوه رسیدند، از جانب دشمنان اهل بیت مورد حمله و هجوم قرار گرفتند و پس از درگیری سختی که میان همراهان ایشان و مهاجمان درگرفت، عده ی زیادی از نزدیکان‏شان به شهادت رسیدند و ایشان نیز توسط زنی در شهر ساوه مسموم گشتند.3

غم از دست دادن عزیزان و مسمومیت، حضرت معصومه (سلام الله علیها) را به شدت بیمار ساخت. ایشان به همراهان‏شان فرمودند: “مرا به قم ببرید، زیرا از پدرم شنیدم که قم مرکز شیعیان ما می باشد.”

هنگامی که آن حضرت به قم رسیدند، مردم قم به پیشوازشان آمدند و موسی بن خزرج که از بزرگان قم بود ، ایشان را به خانه ی خود برد و تکریم نمود .

حضرت فاطمه معصومه ( سلام الله علیها ) بعد ازگذشت 17 روز ، در 10 ربیع الثانی سال 201 هجری قمری 4، پس از گذشت 28 سال زندگی پرمشقت،  با دلی شکسته و خاطری افسرده از غم هجران و دوری برادر، بر اثرشدت بیماری و مسمومیت به شهادت رسیدند و مزارشان زینت بخش شهر غم دیده ‏ی قم شد.

در میان اصحاب حدیث به تعدادی ازبانوان با فضیلت بر می‏خوریم که نام خود را در زمره‏ی محدثان ثبت کرده‏اند.حضرت معصومه (علیها السلام ) یکی از بانوان با فضیلت این خاندان است که احادیثی را با سلسله‏ ی اسنادش از حضرت فاطمه‏ ی زهرا (سلام الله علیها ) و سایر معصومین روایت کرده, و به جهت شخصیت برجسته ‏اش روایاتش مورد توجه محدثان شیعه و سنی قرارگرفته است.

احادیث رسیده در رابطه با حضرت معصومه (س) از مقام برجسته‏ی آن بزرگوار در دانش و فضیلت حکایت می‏کند.5 آن حضرت در منظر اهل بیت از مقام خاص و بالایی برخوردارند. در رابطه با مقام خاص حضرت معصومه (علیها السلام) ، امام هشتم (علیه السلام) می‏فرمایند:

” هرکس معصومه(س) را در قم زیارت کرده باشد،  مثل اینست که مرا زیارت کرده باشد .” 6

بر اساس این حدیث نه تنها زیارت ایشان همانند زیارت امام معصوم بیان شده, بلکه حضرت رضا (علیه السلام) لقب معصومه را به ایشان عطا فرموده ‏اند و چون امام معصوم غلو نمی کند، لذا برای آن بانوی بزرگوار مراتبی ازعصمت و طهارت وجود دارد.

در مورد مقام والای حضرت معصومه (علیها السلام) ,حضرت صادق(علیه السلام) می‏فرمایند:

“ … بانویی از فرزندان من، به نام فاطمه دختر موسی، در انجا (قم) رحلت می‏کند , که با شفاعت او همه ‏ی شیعیان ما وارد بهشت می‏شوند.“7

امام صادق (علیه السلام) این حدیث را در حالی فرمودند که حضرت معصومه (علیها السلام) و پدر بزرگوارشان هنوز دیده به جهان نگشوده بودند واین خود نشانگر مقام والای آن حضرت است .

یکی از کرامات خاصه ‏ی آن حضرت، ورود زیارت نامه ماثور از معصوم (علیه السلام) است که بعد از حضرت زهرا (سلام الله علیها) _که یگانه بانوی دو عالم است_ ، حضرت معصومه (علیها السلام) تنها بانوی بزرگواری است که زیارت ماثور دارد. 8

فرازی از زیارت نامه حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) :

“. . .  ای فاطمه ! در بهشت شفیع من باش که نزد خدا برای شفاعت نمودن ، جایگاهی ویژه داری . . .“

10 ربیع الثانی ، سالروز رحلت کریمه ی اهل بیت ،

حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها)

تسلیت باد .

برگرفته از کتاب ” کریمه ‏ی اهل بیت ” (علی اکبر مهدی پور) و برخی منابع دیگر

پاورقی ها :

  1. 1- در مورد روز و ماه ولادت ایشان ، تاریخ دیگری نقل نشده ، ولی در مورد سال ولادت 2 تاریخ را ذکر کرده اند : 1) سال 173 هجری قمری  مستدرک السقیفه  2) سال 183 هجری قمری نزهه الابرار  –  لواقح الأنوار که با توجه به تاریخ شهادت امام موسی بن جعفر (علیه السلام)، تاریخ اول به ذهن نزدیک‏تر است .

  2. 2- تواریخ النبی و الآل – صفحه 65
  3. 3- وسیله المعصومیه، تألیف : میرزا ابوطالب بیوک، ص 68 – الحیاه السیاسیه للامام الرضا (علیه السلام) ، تألیف : جعفر مرتضى عاملى، ص428

  4. 4- در مورد سال رحلت آن حضرت، تاریخ دیگری نقل نشده، ولی در مورد روز و ماه رحلت3 تاریخ را ذکر کرده اند :

    الف) 10ربیع الثانی  ( نزهه الابرار –  لواقح الأنوار) ( مصادف با چهلم امام رضا (ع) )

    ب ) 12ربیع الثانی  ( مستدرک السقیفه ) 

    ج) هشتم شعبان  ( حیات الست )

    که بر اساس برخی از شواهد و قرائن, قول نخست رجحان دارد .

  5. 5- کشف اللئالی – صالح بن عرندس حلی
  6. 6- ناسخ التواریخ ، ج3 ، ص68 – مستدرک وسائل الشیعه ، ج10 ، ص368
  7. 7- النقض، ص196- مجالس المؤمنین ، ج1 ، ص83 – بحار الأنوار ، ج 60 ، ص 216
  8. 8- علامه مجلسی علاوه بر بحارالانوار در کتاب ارزشمند ” تحفه الزائر ” نیز این زیارت نامه را از قول امام رضا (علیه السلام) نقل کرده اند . ایشان در مقدمه  تحفه الزائر گفته اند که در این کتاب فقط زیارت هایی رانقل می کنند که با سند معتبر به دستشان رسیده است .