باسمه تعالی
هر عمل اشتباهی که از افراد سر مى زند، ممکن است دارای دلایل متعددی باشد. برای نمونه عدم رعایت صحیح احکام اسلام در خصوص حجاب، امکان دارد که از مسایل مختلفی نشأت گرفته باشد. از جمله اینکه افراد، فلسفه حجاب و آثار منفی بى بندوبارى را نمی‌دانند؛ یا در محیطی هستند که اطرافیانشان نسبت به حجاب بی توجه اند؛ یا تصور می‌کنند بى حجابى، رمز ترقى و روشنفکرى است؛ یا دوست دارند با دیگران تفاوتی داشته باشند؛ یا فکر مى کنند که بدحجابى، گناه ساده اى است و لطمه اى به کسى نمى زند و دلایل متعدد دیگر …
در اینجا کسانى که مى خواهند بی توجهی نسبت به موضوع حجاب را نهى کنند، باید همه این ریشه‌ها را بررسى کنند و براى هر یک، روش درمان خاصى را در نظر بگیرند. لذا معلوم مى شود که موضوع “نهى از منکر” علاوه بر اینکه وظیفه تک تک افراد جامعه اسلامی است، اما در عین حال یک کار تخصصى است و نیاز به کارشناسى علمى، روانى، اجتماعى، تبلیغى و هنرى دارد. لذا ما همگی وظیفه داریم تا با مراجعه به کارشناسان، شیوه صحیح آنرا بیاموزیم و بکار بندیم و دانشمندان، متفکران، مصلحان و دلسوزان جامعه نیز باید خود از آمرین به معروف و ناهیان از منکر باشند.
بنابر این اگر مشاهده مى کنیم که گاهى نهى از منکرها بى اثر است، نباید گناه را تنها به گردن افراد خلافکار بیندازیم؛ زیرا گاهى شیوه واحد براى درمان دردهاى متنوع، مثل نسخه واحد براى بیماری هاى گوناگون، اثرگذار نخواهد بود. در همین راستا، قرآن کریم در آیه 189 سوره بقره مى فرماید: “…نیکى در این نیست که از بى راهه به خانه‌ها وارد شوید. نیکى در تقوى و در این است که از در خانه‌ها و راه آن وارد شوید …”
یکی از پیام‌های مهم این آیه، آن است که هر کارى راهى دارد؛ زمانى دارد؛ مکانى دارد؛ رهبرى دارد؛ شیوه اى دارد و در انجام کارها باید شرایط را در نظر گرفت.
برای روشن تر شدن این مطلب، حدیث گهرباری از امام جواد (علیه السلام) به کمک ما خواهد آمد. ایشان می‌فرمایند: “شخصی که جایگاه ورود در کارها را نشناسد، بیرون آمدن از آن او را به رنج می‌اندازد[1] …”
اگر دقت کنیم، این کلام حکیمانه، بیانگر یک اصل کلی و مهم است که در تک تک شئون زندگی ما مصداق دارد. توجه به این کلام در کارهای اقتصادی، فعالیت‌های اجتماعی، موضوعات فرهنگی و … همه و همه تأثیر گذار و مهم است. در این میان، توجه به یافتن شیوه صحیح نهی از منکر نیز، یکی از مصادیق این کلام بلند و قابل تامل است. امام جواد(علیه السلام) در این سخن، به ما می‌آموزند که براى هر معروف و منکرى، شیوه اى خاص لازم است که اگر مراعات نشود، نه تنها امکان دارد اثری منفى و متفاوت بر شخص مقابل بگذارد، بلکه این اثرات زیانبار دامنگیر خود انسان می‌گردد و او را به چالش خواهد کشاند.
راستی نکند خدای ناکرده، شیوه‌های برخورد ما، عاملی در ایجاد سوء ظن نسبت به دین خدا و ایجاد دین گریزی در میان افراد و اطرافیانمان باشد؟
(برگرفته از کتاب “امر به معروف و نهی از منکر”، تالیف ” حجت الاسلام محسن قرائتی” (همراه با تصرف و تلخیص))
پاورقی :
[1] (أعلام الدین، صفحه 309)