صله رحم، پیوند با تمام خویشان و نزدیکان نسبی به هر طریق، چه به صورت حضوری و چه به صورت غیرحضوری و برقراری ارتباط های مجازی می‌باشد. بدیهی است که خویشاوند هر قدر به انسان نزدیک‌تر باشد، وظیفه او در حفظ پیوند بیشتر و لازم‌تر است.

از این رو پیوند و ارتباط با خویشاوندان نسبی و نیکی به آنان از راه‌های مهم رشد و تعالی و تقرب به خدای سبحان است که پس از ایمان به خدا از با فضیلت‌ترین اعمال دینی به شمار می آید1، و قطع ارتباط با خویشاوندان هم نوعی پیمان‌شکنی با خدای سبحان محسوب شده است 2و پروردگار چنین افرادی را نفرین کرده و از رحمت خویش دورشان ساخته است.3

در همین رابطه امام صادق (علیه السلام) در بیاناتی موجز پیرامون اهمیت صله رحم و برخی شرایط و آثار آن، نکات مهمی را به ما آموزش داده و می‌فرماید:

“صله رحم… شهرها را آباد و عمرها را طولانی می کند.”4

“صله رحم کنید، هر چند با سلام کردن باشد.”5

“با خویشانت پیوند برقرار کن، هر چند با دادن جرعه ای آب.”6

“برترین پیوند خویشاوندی این است که از آزارشان خودداری شود.”7

همچنین آن حضرت در رابطه با مرز صله رحم و این که پیوند خویشاوندی تنها به بستگان خوب و با ایمان اختصاص ندارد، ماجرایی را از زمان جد بزرگوارشان حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می کند و می فرماید: “مردی نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آمد و عرض کرد: ای پیامبر خدا! خویشاوندانی دارم که جز ستم، قطع رحم و دشنام من، کاری نمی کنند، آیا آنان را رها کنم؟”

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)  فرمود: “در این صورت خدا همه شما را ترک خواهد کرد.”

مرد پرسید: “پس چه کنم؟”

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: “با کسی که پیوند خود را با تو گسسته پیوند برقرار کن و به آن که تو را محروم ساخته عطا کن و از آن که بر تو ستم کرده در گذر. هرگاه چنین کردی خدا در برابر آنان پشتیبان تو است.”8

در همین رابطه ابن حُمَید از امام صادق (علیه السلام) پرسید: “آیا خویشاوندانی که مخالف عقیده دینی من هستند، حقی بر عهده من دارند؟”

حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: “آری، حق خویشاوندی دارند که هیچ چیز آن را قطع نمی کند…”9

در آخر به عنوان حسن ختام، سفارش حضرت امام جعفر بن محمد صادق (علیهم ا السلام) به پیروانشان در رابطه با صله رحم مطرح می‌شود:

“سلام مرا به کسانی که از من پیروی و به سخنانم عمل می‌کنند برسان و بگو که شما را به تقوای الهی سفارش می کنم… با نزدیکان و خویشان خود صله رحم کنید. در تشییع جنازه آنان حاضر شوید و از بیمارانشان عیادت کنید و حقوق ایشان را به جای آورید…(اگر چنین کنید) گفته می شود: این فرد جعفری است و این کار شما مرا شادمان می کند.”10)10

(برگرفته ازکتاب “مفاتیح الحیاه” تالیف: آیت الله جوادی آملی، (با تلخیص و اضافات))

پاورقی ها:

  1. 1ـ سوره بقره، آیه 83 ـ سوره نساء، آیه 36 ـ سوره انعام، آیه 151
  2. 2ـ سوره بقره، آیه 27 ـ سوره رعد، آیه 25
  3. 3ـ سوره بقره، آیه 27 ـ سوره رعد، آیه 25 ـ سوره محمد، آیات 22 و 23
  4. 4ـ اصول کافی، جلد2، صفحه 152
  5. 5ـ اصول کافی، جلد2، صفحه 155
  6. 6ـ اصول کافی، جلد2، صفحه 151
  7. 7ـ همان
  8. 8ـ اصول کافی، جلد2، صفحه 150
  9. 9ـ اصول کافی، جلد2، صفحه 157
  10. 10ـ اصول کافی، جلد2، صفحه 636