“جابر بن عبدالله انصاری”1، صحابه ای والا مقام در میان اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و عاشقی دلداده، در میان خیل عشاق أباعبدالله الحسین (علیه السلام) است. وی اگرچه به دلیل نابینایی و کهولت سن نتوانست در واقعه کربلا حضور یابد، اما برای مباهات او همین افتخار کافیست که نخستین زائر قبر امام حسین (علیه السلام) در اولین اربعین شهادت ایشان اوست.

عطیه عوفی2(خادم جابر) داستان وصال این عاشق دلداده را چنین نقل می‌کند:

«به همراه جابر بن عبدالله انصاری برای زیارت امام حسین (علیه السلام) از مدینه خارج شدیم. هنگامی که به کربلا رسیدیم، جابر کنار فرات رفت و غسل نمود و جامه‌ای به تن کرد و بدن خود را معطر ساخت. قدم از قدم بر نمی‌داشت مگر آن که ذکر خدا می‌گفت.

هنگامی که به کنار قبر مطهر رسیدیم، خطاب به من گفت: “دست مرا بر روی قبر بگذار.” من نیز این کار را کردم. تا دستش به قبر مطهر رسید، بیهوش بر روی آن افتاد. مقداری آب به صورتش پاشیدم تا به هوش آمد. هنگامی که چشم باز کرد، سه بار صدا زد: “یا حسین، یا حسین، یا حسین“

سپس خطاب به قبر مطهر سید الشهداء (علیه السلام) گفت: “[مگر می‌شود] دوستی، دوست خویش را پاسخ نگوید…؟!”

سپس زمزمه کرد:” آری بگذار تا من پاسخ گویم. [چگونه مرا پاسخ دهی] در حالی که خون از رگ‌های بریده گردنت به پشت و شانه مبارکت روان شده و بین سر و پیکرت جدایی افتاده است.”

آن هنگام شروع به زیارت سید الشهداء (علیه السلام) و زمزمه با مولای خویش نمود:

“من گواهم که تویی فرزند پیامبران و پسر آقاى مؤمنان و پسر هم‌پیمان تقوى و از نژاد هدایت و پنجمین نفر از اصحاب کساء و پسر سالار پیشوایان و فرزند فاطمه بهترین زنان. به راستی چرا چنین نباشى در حالى که دست سرور پیامبران تو را غذا داده و در خانه پرهیزگاران پرورش یافتى و از سینه ایمان شیر نوشیدى و به مسلمانى از شیر گرفته شدى، پاک زندگى کردى و پاک از دنیا رفتى. دل‌هاى مؤمنان در فراقت ناراحت و ناآرام هستند و تردیدی ندارند که [شهادت] برایت اختیار شده بود. پس درود و خشنودى خدا بر تو باد…”»3

آری؛ آن روز جابر قبر مولای خویش را زیارت نمود و پس از آن اهل بیت پیامبر (علیهم السلام) یکی پس از دیگری فرهنگ زیارت سید الشهداء (علیه السلام) و برکات و فواید آن را برای شیعیان تبیین کردند؛ تا آنجا که پیشوای یازدهم شیعیان حضرت امام حسن عسکری (علیه السلام) زیارت اربعین را به عنوان یکی از شاخصه‌ها و علامت‌های مؤمن توصیف فرمودند.4

 

پاورقی ها:

  1. 1- جابر بن عبدالله انصاری یکی از یاران و صحابه پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) بود. که از روز نخست، پیمان دفاع از اسلام و جانبازى در راه خدا بست و عملا نیز در راه پیشرفت اسلام از جانبازى و فداکارى فروگذار نکرد؛ به طورى که در اغلب جنگ‌هایى که در زمان حیات پیامبر رخ داد، در رکاب آن حضرت شرکت داشت. او نه تنها در میان جهاد در راه خدا یک قهرمان و شخصیت بزرگ بود، بلکه در میدان علم و دانش و معارف اسلامى نیز چهره ممتازى به شمار مى رفت. او از علوم و معارف خاندان رسالت، بهره‌ها اندوخته و دانش‌ها آموخته بود و گنجینه‌هاى سرشارى از علوم و دانش خاندان پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) در سینه داشت به همین دلیل بود که حتى امام باقر (علیه السلام) در بعضى اوقات با استناد به جابر انصارى حدیثى را نقل مى‌فرمود…
  2. 2- عطیه بن سعد جناده عوفی از تابعین می‌باشد که خادم جابر بن عبدالله انصاری بود. وی از شیعیان و از راویان فضایل امیرالمؤمنین (علیه السلام) و از مفسران قرآن به شمار می‌رود. وی دوران امامت پنج پیشوای شیعه را درک کرده است.
  3. 3- عن عطیه العوفی قال: “خرجت مع جابر بن عبد الله الأنصاری (رحمه الله) زائرین قبر الحسین بن علی بن أبی طالب (علیهم السلام) فلما وردنا کربلاء دنا جابر من شاطئ الفرات فاغتسل ثم ائتزر بإزار و ارتدى بآخر ثم فتح صره فیها سعد فنثرها على بدنه ثم لم‏ یخط خطوه إلا ذکر الله‏ حتى إذا دنا من القبر قال ألمسنیه فألمسته فخر على القبر مغشیا علیه فرششت علیه شیئا من الماء فأفاق ثم قال یا حسین ثلاثا ثم قال حبیب لا یجیب حبیبه ثم قال و أنى لک بالجواب و قد شحطت أوداجک على أثباجک‏ و فرق بین بدنک و رأسک فأشهد أنک ابن النبیین و ابن سید المؤمنین و ابن حلیف التقوى و سلیل الهدى و خامس أصحاب الکساء و ابن سید النقباء و ابن فاطمه سیده النساء و ما لک لا تکون‏ هکذا و قد غذتک کف سید المرسلین و ربیت فی حجر المتقین و رضعت من ثدی الإیمان و فطمت بالإسلام فطبت حیا و طبت میتا غیر أن قلوب المؤمنین غیر طیبه لفراقک و لا شاکه فی الخیره لک‏ فعلیک سلام الله و رضوانه …” (بشاره المصطفی لشیعه المرتضی، جلد 2، صفحه 74
  4. 4- امام عسکری (علیه السلام) می‌فرمایند: نشانه های مؤمن پنج چیز است: اول: نماز پنجاه و یک رکعت (واجب و نافله در طول شبانه روز) دوم: زیارت اربعین حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) سوم: انگشتر در دست راست قرار دادن. چهارم: پیشانی بر خاک گذاردن. پنجم: بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم (در نماز).

    قال الامام الحسن بن علی العسکری (علیه السلام): “علامات المؤمن خمس: صلاه إحدى و خمسین و زیاره الأربعین و التختم فی الیمین و تعفیر الجبین‏ و الجهر ببسم الله الرحمن الرحیم‏”. (تهذیب الاحکام، جلد 6، صفحه 52)