در آیه 82 سوره مائده آمده‌است: ” … و نزدیک‏ترین مردم را از نظر دوستى با مؤمنان، کسانى خواهى‏ یافت که مى‏‌گویند: “ما نصرانى هستیم. این (دوستى) به آن جهت است که برخى از آنان کشیشان و راهبانند و آنان تکبّر نمى‌‏ورزند.””1 ظاهر این آیه، تمجید از مسیحیان و اعلام نزدیکی آنان به مسلمان است و دلیل آن را هم وجود کشیش‌ها و راهبه‌ها در میان مسیحیان بیان نموده‌است. اما آیا واقعا قرآن این افراد را ستوده‌است؟ آیا حقیقتا مسیحیان به مسلمانان نزدیک‌ترند؟

در تاریخ صدر اسلام، مسلمانان را کمتر در مواجهه با مسیحیان مى‌بینیم و نیز افراد زیادى از این دین را مشاهده مى‌کنیم که به صفوف مسلمین پیوسته‌اند. قرآن، دلیل این تفاوت روحیه و خط‌مشى اجتماعى را طى چند جمله بیان کرده‌است‌: مسیحیان معاصر پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم)، امتیازاتى دارند که در دیگران نیست. نخست این که در میان آنها جمعى دانشمند هستند که به اندازه دانشمندان دنیاپرست یهود، در کتمان حقیقت کوشش ندارند. همچنین در میان آنها جمعى تارک دنیا هستند که درست در نقطه مقابل حریصان یهود گام برمى‌دارند. نیز بسیارى از آنها در برابر پذیرش حق خاضع بودند و تکبرى از خود نشان نمى‌دادند.

در آیات بعد، خداوند این جماعت از مسیحیان را چنین مى‌ستاید: “جمعى از آنان هنگامى که آیات قرآنِ نازل‌‌شده بر پیامبر را مى‌شنیدند، مى‌دیدى که اشک شوق از دیدگانشان به خاطر دست یافتن به حق سرازیر مى‌شد، و (با صراحت و شهامت و بى‌نظیرى) صدا مى‌زدند: “پروردگارا! ما ایمان آوردیم، ما را از گواهان حق قرار ده!””

2 آنها به قدرى تحت تأثیر آیات تکان‌دهنده این کتاب آسمانى قرار مى‌گرفتند که طبق ادامه آیات مى‌گفتند: “چگونه ممکن است ما به خداوند یگانه و حقایقى که از طرف او براى ما آمده است ایمان نیاوریم، در حالی که امید 3داریم او ما را همراه صالحان وارد بهشت کند؟”

شأن نزول این آیات طبق تفاسیر4 به خوش‌رفتارى نجاشى، پادشاه حبشه (که به دین مسیح بوده‌است) و مسیحیان آن کشور با مسلمانان مهاجرى که به ریاست جعفر بن ابى‏‌طالب‏ (علیهما السلام) در سال پنجم بعثت، از مکّه به آن دیار هجرت کردند، آنها که با حمایت نجاشى، از تعرّض مشرکان و فرستادگانشان به حبشه مصون ماندند، برمی‌گردد. روحانیون مسیحى در حبشه، با شنیدن آیات سوره‌‏ى مریم، گریستند و از مسلمانان جانب‌دارى کردند.

بنابراین، برتر شمردن مسیحیان نسبت به دیگران، درباره افراد معاصر پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله و سلم) است. یهودیان آن زمان با این که داراى کتاب آسمانى بودند، به خاطر دلبستگى بیش از اندازه به مادیات، در صف مشرکانى قرار گرفته بودند که از نظر مذهبى با آنها هیچ وجه اشتراکى نداشتند. این در حالى بود که در ابتدا، علمای یهود به ظهور پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله و سلم) و دین ایشان بشارت می‌دادند، و انحرافات ایجاد شده در مسیحیت همانند تثلیث5 و غلوّ 6را در آیین خود نداشتند. اما دنیاپرستى شدید، آنها را به کلّى از حق بیگانه کرد، در حالى که مسیحیان آن زمان چنین نبودند. البته نباید آیات فوق را به عنوان یک قانون کلّى درباره همه مسیحیان دانست، کما اینکه مجموع این آیات بعدی و شأن نزول آن‌ها نشان می‌دهد که این آیات درباره جمعى از مسیحیان معاصر پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) نازل شده‌است.

(برگرفته از تفسیر نمونه (جلد پنجم، با برخی تغییرات و اضافات))

سایت رشد، فرا رسیدن سالروز ولادت پیامبر پرهیزگار و بنده صالح پروردگار

حضرت عیسی بن مریم (علیهما السلام)

را به شما دوست عزیز تبریک و تهنیت می‌گوید.

پاورقی‌ها:

  1. 1- “…ولتجدن أقربهم موده للذین آمنوا الذین قالوا إنا نصارى ذلک بأن منهم قسیسین و رهبانا وأنهم لا یستکبرون” (سوره مائده، آیه 82)
  2. 2- “و إذا سمعوا ما أنزل إلى الرسول ترى أعینهم تفیض من الدمع مما عرفوا من الحق یقولون ربنا آمنا فاکتبنا مع الشاهدین” (سوره مائده، آیه 83)
  3. 3- “وما لنا لا نؤمن بالله وما جاءنا من الحق ونطمع أن یدخلنا ربنا مع القوم الصالحین” (سوره مائده، آیه 84)
  4. 4- تفسیر الدر المنثور، جلد 2، صفحه 303 – تفسیر مجمع البیان، جلد 3، صفحه 362
  5. 5- تثلیث به معنای سه‌گانگی و سه بخش کردن است و به این اعتقاد مسیحیت اشاره دارد که خداوند در سه شخص متمایز پدر، پسر و روح‌القدس ظهور یافته است. در آیه 171 سوره نساء به این مطلب اشاره و این اعتقاد باطل شمرده شده است.
  6. 6- اشاره به اعتقاد مسیحیت که عیسی بن مریم را خدا می‌دانند. در آیه 72 سوره مائده به این مطلب اشاره و این اعتقاد باطل شمرده شده است.