اگر تاریخ سراسر عبرت جهان را بررسى کنیم و درباره سرنوشت فرعون ها، نمرودها، کسراها، خاقانها و قیصرها و سرانجام کار هریک کمى مطالعه کنیم، متوجه می شویم پیروزى هاى زودگذر جهان چیزى نیست که بتوان بر آن تکیه کرد و آن را نشانه بزرگى شمرد.

اگر سرى به بیمارستان ها بزنیم و افراد نیرومند و قوى پیکرى را که بر اثر یک حادثه یا یک بیمارى به روى تخت بیمارستان افتاده اند و قدرت بر حرکت ندارند، مشاهده کنیم، خواهیم دانست که قوت و قدرت جسمانى چیزى نیست که انسان به آن فخر کند.

اگر به ثروتمندان معروفى که با دگرگونى مختصر در وضع اقتصادى دنیا گرفتار ورشکستگى عظیم شده و بر خاک سیاه نشسته اند بنگریم، خواهیم دید ثروت نیز چیزى نیست که انسان بر آن تکیه کند و به آن فخر نماید.

و اگر به قدرتمندان بزرگى بنگریم که با دگرگونی هاى وضع سیاسى در چند روز به کلى از قدرت سقوط کردند یا پشت میله هاى زندان قرار گرفتند، یا اعدام شدند، خواهیم دانست که قدرت ظاهرى نیز قابل اعتماد نیست…

به زندگی خودمان خوب نگاه کنیم. آدمی در ابتداى تولد نوزادى بسیار ضعیف و ناتوان است که قدرت بر کمترین کارى ندارد و حتى نمى تواند آب دهانش را به کمک لبها حفظ کند. او سرانجام در دوران پیرى چنان ضعیف و ناتوان مى شود که اگر دست و پاى سالمى داشته باشد، براى پیمودن راهی کوتاه، چندین بار باید بنشیند، نفس تازه کند و برخیزد و با قامت خمیده، عصازنان بقیه راه را طى کند. اما اگر دست و پاى سالمی هم نداشته باشد یا گرفتار عوارض پیرى که براى غالب اشخاص پیش مى آید، بشود، باید او را به وسیله چرخ به این طرف و آن طرف ببرند.

بنابر این انسانى که در آغاز، نطفه بى ارزشى بوده و در پایان مردار گندیده اى مى شود، چند روزى که در میان این دو زندگى مى کند، چیزى نیست که به خاطر آن مغرور شود و فخرفروشى نماید.

از همین روست که مولایمان امام محمد باقر(علیه السلام) که سالروز میلادشان را به جشن نشسته ایم، در کلامی می فرمایند:

“از متکبر فخرفروش در شگفتم! او در آغاز از نطفه بى ارزشى آفریده شده و در پایان کار، مردار گندیده اى خواهد بود و در این میان، نمى داند به چه سرنوشتى گرفتار مى شود و با او چه مى کنند.”1

پس آدمی حقیقتا به چه مى نازد؟ به چه چیز  خود افتخار مى کند؟ و به چه واسطه بر دیگران فخر می فروشد؟!

(برگرفته از کتاب “اخلاق در قرآن”، تألیف آیت الله مکارم شیرازی )

………………………………………………………………………………………………………………

پاورقی:

  1. 1- قال الإمام محمد بن علی الباقر(علیه السلام): “عجبا للمختال الفخور و انما خلق من نطفه ثم یعود جیفه و هو فیما بین ذلک لایدرى ما یصنع به” (اصول کافی، جلد 2، صفحه 329)