سیاست نظام خلافت بنی‌عباس در زمان امام جواد (علیه السلام) مبتنی بر ایجاد محدودیت‌های شدید برای ارتباط شیعیان با امام (علیه السلام) بود. ولی علی‌رغم این محدودیت‌ها، شیعیان که در سرتاسر کشور اسلامی زندگی می‌کردند، پیوسته تلاش می‌نمودند تا به انحاء مختلف با امام خویش ارتباط داشته باشند. این رابطه از زمان امام رضا (علیه السلام) به بعد، هر چه بیشتر گسترش یافت. گستردگی (جغرافیایی) شیعیان و ارتباط ایشان با ائمه، بیش از هر چیز ناشی از سفر امام رضا (علیه السلام) به خراسان و همچنین مدیون “شبکه وکلای ائمه” در مناطق مختلف ایران می‌باشد.
در این راستا، در زمان امام جواد (علیه السلام) نیز شیعیان که در شهرهای مختلف می‌زیستند، علاوه بر ارتباط از طریق وکلای آن حضرت، در ایام حج و غیر حج نیز در مدینه با امام (علیه السلام) دیدار می‌کردند.
به عنوان نمونه، همواره شیعیانی در ری زندگی می‌کردند که مرتباً و به مرور زمان بر تعدادشان افزوده شده است.[note]1- تاریخ تشیّع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری، جلد 1، صفحه 245- 254[/note] در برخی روایات نقل شده که گروهی از شیعیان ری به محضر امام جواد (علیه السلام) شرفیاب شدند و پرسش‌های خویش را مطرح و پاسخ آنها را دریافت کردند.[note]2- الثاقب فی المناقب، صفحه 519[/note]
خراسان نیز یکی دیگر از مراکز شیعیان بود و بر اساس نقلی، مردی از شیعیان خراسان نیز خدمت امام جواد (علیه السلام) مشرف شد و مورد عنایت حضرت قرار گرفته و حضرت به او هدیه‌ای عطا فرمود.[note]3- الثاقب فی المناقب، صفحه 519 و 518[/note]
قم نیز یکی از مراکز مهم شیعه بوده و در دوران امام جواد (علیه السلام)، شیعیان آن دیار با حضرت در ارتباط نزدیک بودند. چنانکه احمد بن محمد بن عیسی (شیخ القمیین) از اصحاب امام رضا (علیه السلام) و پس از ایشان از یاران امام جواد (علیه السلام) و امام هادی (علیه السلام) بوده و حتی محضر امام حسن عسکری (علیه السلام) را نیز درک کرده بود. وی تألیفات فراوانی در حدیث از خود به جا گذاشت.[note]4- مسند الامام الجواد (علیه السلام)، صفحه 265[/note]
“صالح بن محمد بن سهل” یکی دیگر از اصحاب امام جواد (علیه السلام) در قم بود که رسیدگی به امور موقوفات آن حضرت در آن شهر را بر عهده داشته است.[note]5- تهذیب، جلد 4، صفحه 140- استبصار، جلد 2، صفحه 60[/note]
در روایتی دیگر آمده: شخصی از اهالی بست و سجستان (سیستان کنونی) در ایام حج به حضور آن حضرت رسیده و مشکل خویش را با آن حضرت در میان گذارد و امام (علیه السلام) او را یاری نمود.[note]6- کافی، جلد 5، صفحه 111 و 112[/note]
“علی بن مهزیار” نیز از جمله اصحاب امام جواد (علیه السلام) است که در اصل مسیحی بود و پس از آنکه اسلام آورد، از خواص اصحاب امام رضا (علیه السلام) و پس از ایشان از یاران امام جواد (علیه السلام) شد. او اهل قریه‌ای از فارس به نام “هندوان” بود و بعدها در اهواز اقامت گزید. علی بن مهزیار روایات متعددی را از امام جواد (علیه السلام) و پدر بزرگوارشان نقل نموده است.[note]7- مسند الامام الرضا (علیه السلام)، صفحه 315[/note]
(برگرفته از کتاب “حیات فکری و سیاسی ائمه شیعه”، تالیف:”حجه الاسلام رسول جعفریان”)
سایت رشد فرارسیدن آخر ماه ذی القعده، سالروز شهادت
مظهر جود و سخاوت و آیینه تمام نمای کرامت،
نهمین امام شیعیان
حضرت امام محمد بن علی الجواد (علیه السلام)
را به تمامی مسلمانان جهان، به خصوص شما دوست گرامی تسلیت می‌گوید.
1397/5/12
پاورقی ها:
