عاشورا حادثه ای نبود که در یک نیم روز در سال 61 هجری اتفاق بیفتد و از قبل و بعد خود جدا باشد. هم ریشه در حوادث پیشین و تحولات اجتماعی مسلمانان از زمان رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) تا سال 60 هجری داشت، هم پیامدهای آن و آثاری که در فکر و عمل مسلمانان داشته، تا امروز گسترده شده است و تا دامنه قیامت نیز امتداد خواهد یافت. با آن همه تفسیرهای حماسی، مبارزاتی، تربیتی و معنوی که تاکنون از قیام کربلا و شهادت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) صورت گرفته، به نظر می رسد که غنای محتوایی این نهضت خدایی، بیش از آن است که تاکنون مطرح شده است. پس عاشورا برای همه و همیشه، دارای پیام است و می سِزد که مسلمانان با بهره جستن از عاشورا به مراتب بالاتری از ایمان، دین شناسی، شناخت تکلیف و عمل به وظیفه برسند.
به عنوان نمونه یکی از پیام های عاشورا و نهضت حسینی پیام احیاگری است. در بسیاری از مکاتب، پس از مدتی که از دوران آغازین آن می گذرد، کسانی به ناروا بر مسند قدرت و ریاست تکیه می زنند، هدف های نخستین و ارزش های متعالی کمرنگ می شود یا فراموش می گردد. مردم نیز به تدریج، به این انحراف ها و بدعت ها خو می گیرند و عکس العمل چندانی از خود نشان نمی دهند. در چنین موقعیت هایی، دلسوزان آن نهضت یا وارثان واقعی آن مکتب و دین، برای احیای مجدد پیام ها و محتواها و هدف های آغازین، دست به کار می شوند؛ تا جامعه خفته را بیدار کنند و به اصول مکتب و بایدهای دین توجه دهند. این کار، گاهی با فداکاری همراه است و احیاگران سنت های دینی باید خود را فدا کند تا جامعه بیدار و دین احیا شود.
نهضت کربلا هم یک حرکت احیاگرانه نسبت به اساس دین و احکام الله بود. در مطالعه سخنان سیدالشهدا (علیه السلام)، تکیه فراوانی روی احیای دین و اجرای حدود الهی و احیای سنت و مبارزه با بدعت و فساد و دعوت به حکم خدا و قرآن دیده می شود.
حضرت در بیانی می فرماید: “من شما را به کتاب خدا وسنت پیامبر فرامی خوانم. سنت مرده و بدعت زنده شده است. اگر سخنم را بشنوید و فرمانم را پیروی کنید، شما را به راه راست، هدایت می کنم.”[note]1- تاریخ طبری، جلد 4، صفحه 266[/note]در جایی هم حضرت، از انگیزه نامه نگاری ودعوت کوفیان، این گونه یاد می کند: “کوفیان به من نامه نوشته و از من خواسته اند که نزد آنان روم. چرا که امیدوارم معالم ونشانه های حق زنده گردد وبدعت ها بمیرد.”[note]2- الاخبار الطوال دینوری، صفحه 246[/note] در مسیر راه، وقتی به فَرَزدق بر می خورد، اوضاع را چنین ترسیم می کند: “ای فرزدق! این جماعت، اطاعت خدا را واگذاشته، پیرو شیطان شده اند. در زمین به فساد می پردازند، حدود الهی را تعطیل کرده به میگساری پرداخته و اموال فقیران و تهیدستان را از آنِ خویش ساخته اند. من سزاوارترم که برای یاری دین خدا برخیزم. برای عزت بخشیدن به دین او و جهاد در راه او، تا آنکه (کلمه الله) برتر باشد.”[note]3- تذکره الخواص سبط بن الجوزی، ص 217[/note]
در روز عاشورا نیز سیدالشهدا (علیه السلام) در مظلومانه ترین شکل ممکن جان خویش، فرزندان و طفلان خردسال، اقوام و یاران گرامیش و اسارت همسر و خواهران و دخترانش در راه این احیاگری عظیم نشان داد تا با قیام کربلا و نهضت عاشورا و مجاهدات عاشورا ییان، دین اسلام عزت خویش را بازیابد و حرمت های الهی دیگر بار محترم شمرده شوند و دین خدا یاری شود. در واقع پیام مهم عاشورا بازآفرینی ارزش های فراموش شده و احیاگری نسبت به اصول از رمق افتاده اسلام است.
(بر گرفته از کتاب “پیامهای عاشورا”، تالیف: حجه الاسلام جواد محدثی (با تلخیص و اضافات))
پاورقی‌ها:
