اساس زندگی انسان بر “انس و معاشرت” نهاده شده است که دارای جاذبه و دافعه هایی مادی و معنوی است. زشت خویی، آزمندی، کینه توزی، بی عاطفگی، خشم و … از دافعه‌های معنوی و اخلاقی است که دیگران را از انسان دور می‌کند و آدمی را تنها می‌گذارد. در نقطه مقابل، اخلاق نیک، گذشت، خوشرویی، مهرورزی و بردباری، زمینه‌های دوست یابی و گرایش دیگران و جلب دوستی را فراهم می‌کند.

مسائل و اشیای مادی نیز می‌تواند در تحکیم روابط اجتماعی و جلب و جذب مردم مؤثر باشد. از جاذبه‌های مادی، پاکیزگی، آراستگی ظاهری، بوی خوش و استفاده از عطرها است. امام رضا (علیه السلام) علاوه بر توجه و سفارش‌های بسیاری که در مورد فضایل اخلاقی داشت، بسیار بر آراستگی ظاهری خود نیز مراقبت می‌نمود و مؤمنین را نیز نسبت به این موضوع بسیار سفارش می‌فرمود.

از ایشان نقل شده که می‌فرماید: “برای انسان شایسته نیست که عطر زدن را در هیچ روزی ترک کند و اگر بر آن توانایی ندارد، یک روز در میان و اگر به آن هم توانایی ندارد، هر جمعه عطر بزند و این اندازه را ترک نکند.”1

از طرف دیگر امام بر دوری از اسراف، تجمل و مصرف گرائی نیز بسیار تاکید می‌کرد تا آنجا که “یکی از شروط کامل شدن حقیقت ایمان را اعتدال در امور زندگی بیان می‌فرمود.”2

درباره شیوه زندگی اجتماعی آن امام بزرگ، نقل شده است که: ایشان در خانه لباس هایی ساده و پشمینه می‌پوشید و از آسایش و راحت طلبی دوری می‌گزید، اما هنگامی که در جمع ظاهر می‌گشت و میان مردم می‌آمد، خود را می‌آراست و زینت می‌کرد.3در این رفتار امام (علیه السلام) که بازگوکننده نگرش ایشان است، آرایش و آراستگی ظاهری، نوعی تکلیف اجتماعی برای احترام به دیگران معرفی شده است.

آری، این سیره و روش زندگی مردان خداست: آراسته اند اما به دور از افراط و تفریط …

(برگرفته از کتاب “امام رضا (علیه السلام)؛ زندگی و اقتصاد” تالیف: “محمد حکیمی”)

 

1390/11/4

پاورقی ها:

  1. 1- “لا ینبغی للرجل ان یدع الطیب فی کل یوم فان لم یقدر علیه فیوم و یوم لا، فان لم یقدر ففی کل جمعه و لا یدع ذلک.” (کافی، جلد 6، صفحه 510 – عیون اخبار الرضا (علیه السلام)، جلد 1، صفحه 279)
  2. 2- ” لا یستکمل عبد حقیقه الایمان حتی تکون فیه خصال ثلاث: التفقه فی الدین، و حسن التقدیر فی المعیشه و الصبر علی الرزایا.” (تحف العقول، صفحه 329)
  3. 3- اعلام الوری، صفحه 315