«آب حیات» 

صفوان بن یحیى از امام کاظم )علیه السلام( روایت می‌کند که فرمود: “از آن گاه که آدم )علیه السلام( درگذشت تاکنون، خداوند زمین را خالى از حجت نگذاشته است. او مردم را به خداى تعالى هدایت مى‏کند و حجت بر بندگان است، کسى که او را ترک کند، گمراه است و کسى که ملازم او باشد نجات یابد.”¹

امامت، دارای شئون گوناگونی است. اما همانگونه که امام کاظم (علیه السلام) در روایت فوق بیان می‌نمایند و همانطور که با مراجعه به قرآن کریم و کلام ائمه معصومین (علیهم السلام)، مشخص می‌گردد، شأن لازم و جداناپذیر امامت، مسأله هدایت است.

هدایت در رتبه اول، شأن خداوند متعال است و اسم مبارک “هادی”، از اسماء حسنی الهی است. آیات متعدد قرآن کریم پروردگار را هدایتگر تمامی موجودات می‌داند و ما همیشه در همه نمازهای خود از او می‌خواهیم ما را به صراط مستقیم هدایت فرماید.² بنابراین هادی در رتبه اول صفت خداوند است. سپس خداوند به رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: “…تو به صراط مستقیم هدایت می‌کنی …”³ در این آیه شریفه، خداوند پیامبر را هادی معرفی می‌کند، چون خلیفه و جانشین اوست. قرآن کریم پس از پیامبر، امامان را به عنوان هادی معرفی می‌کند. به عنوان نمونه پروردگار متعال هنگامی که در سوره مبارکه انبیاء از تعدادی از مردان الهی که توسط او به مقام امامت منصوب گشته اند، یاد می‌کند، شأن آنان را هدایت بر می‌شمرد و می‌فرماید: “ما آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما هدایت می‌کنند.”⁴

از این رو هم خدا هادی است و هم رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و هم ائمه هدی )علیهم السلام(؛ همه دارای صفت هدایت هستند. منتها هدایت مراتبی دارد. خداوند شریعت را وضع می‌کند و ابلاغ و تبیین آن را به عهده پیامبر و امام قرار می‌دهد.

بر این اساس، امام به اذن خدا مربی انسان هاست و تربیت و ساختن انسان‌ها بالاترین مرتبه هدایت است. دارنده این رتبه از هدایت، روح و جان بشر را می‌پروراند؛ آنچنان که آفتاب می‌تابد و باران می‌بارد و گیاهان را می‌پروراند و بذر را به سرحد گل شدن و میوه دادن می‌رساند.

در همین راستاست که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره اهل بیت خویش فرمودند: “برتری اهل بیت من بر دیگران مانند برتری آب است بر همه چیز؛ چرا که حیات هر چیز به آب است.”⁵

از این رو، آثار وجودی امام همانند آثار باران و خورشید است؛ یعنی روح و جان انسان‌ها به وسیله هدایت آنان در مسیر تکامل پیش می‌برد تا به کمال مطلوب برسند. و صد البته که این موضوع، مشروط به این است که انسان خود را قابل کند و تحت تربیت امام قرار دهد تا به برکت هدایت حیات بخش آنان ساخته شود.

آری هدایت به واسطه آب حیات بخشی است که از دستان هادیان الهی به کام بشریت ریخته می‌شود. باشد که آدمی بنوشد و سیراب گردد.

 (برگرفته از کتاب “مباحثی پیرامون امامت”، تألیف: آیت الله سید محمد ضیاءآبادی (با تلخیص و اضافات))

پاورقی ها:

1. 1ـ کمال الدین و تمام النعمه، جلد1، صفحه 221
2. 2ـ “اهدنا الصّراط المستقیم‏” (سوره حمد، آیه 6)
3. 3ـ “…انّک لتهدی إلى‏ صراط مستقیم‏ …” (سوره شوری، آیه 52)
4. 4ـ “و جعلناهم أئمّه یهدون بأمرِنا …” (سوره انبیا، آیه 73)
5. 5ـ بحار الانوار، جلد 36، صفحه 36